“Spreken over je miskraam wordt nog altijd gezien als een zwakte”

Véél vrouwen herkennen zich in verhaal van Julie Van den Steen

Het verhaal dat presentatrice Julie Van den Steen deelt over haar miskraam, raakt vele harten. Want vergis je niet: véél vrouwen moeten het verlies van een zwangerschap verwerken. En evenveel zijn blij dat er eindelijk een klimaat heerst waarin daarover open mag worden gesproken. “Er niet over praten, maakte het erger. Alsof het niet eens was gebeurd.”

Een paar onthutsende cijfers. Van elke zwangerschap die de kaap van zeven weken haalt, gaat nog altijd 15% verloren. Minstens één vrouw op de tien krijgt eens in haar leven te kampen met een miskraam. Andere bronnen zeggen zelfs een op de vijf. Toch wordt – in verhouding – nog altijd weinig over miskramen gesproken. Presentatrice Julie Van den Steen (30) deed het wel. Heel open, in een bericht op Instagram. Haar zwangerschap kwam onverwacht, maar was heel welkom. En dan, afgelopen zomer, na twaalf weken: slecht nieuws. “Al mijn dromen en verwachtingen weg”, schrijft ze. “Omdat er plots geen hartslag meer te horen was bij de echo. En dat was behoorlijk traumatisch. Dat is het nog altijd als ik heel eerlijk ben.”

Elisabet Haesevoets (36) herkent dat. Elisabet was in 2019 de ‘verrader’ in De Mol. Ze is arts. En vooral: ze is moeder van drie gezonde kinderen. Maar daarvoor kreeg ze een miskraam. Ze was ongeveer tien weken zwanger. “Ik denk dat ik gejankt heb tot ik opnieuw zwanger was.” Ze lacht. “In elk geval: het was intens. Wat als ik niet meer zwanger zou worden? Wat als ik wel opnieuw zwanger werd, maar het opnieuw zou misgaan? Ik stelde mezelf en mijn lichaam in vraag. Ik voelde me ook schuldig. Had ik iets kunnen doen om die miskraam te voorkomen? En ik voelde me eenzaam in mijn verdriet. Maar dan kwamen de verhalen. Van heel veel mensen die hetzelfde hadden meegemaakt, maar er nooit iets over gezegd hadden. Maar waarom eigenlijk? Spreken over je miskraam wordt nog altijd gezien als een teken van zwakte, terwijl ik het zie als een teken van sterkte.”

Als ze het verhaal van Julie Van den Steen hoort, komen haar gevoelens opnieuw naar boven, zegt Elisabet. Maar het verdriet is afgesloten. En het sterkt haar dát de verhalen naar buiten komen. Dat er meer begrip is, en meer openheid.

Dromen en verwachtingen

Ook de medische wereld gaat vandaag anders om met miskramen, zegt Isabelle Dehaene, gynaecoloog in het UZ Gent en woordvoerder van de Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie. “Vroeger sprak men patiënten eerder koel toe. Dit komt frequent voor. Pech, op naar de volgende zwangerschap. Noem het de paternalistische manier van aan geneeskunde doen. Nu staan we er meer bij stil dat een miskraam voor de mensen die het meemaken een verlies is. En dat het niet uitmaakt hoe vroeg in de zwangerschap dat verlies komt. We spreken meer tegen de patiënt, en we luisteren meer.”

Of het verlies op tien, twintig of veertig weken zwangerschap komt, is geen maatstaf voor het verdriet, zegt ook Anneleen Fransen. Zij is vroedvrouw, maar ook medeoprichter van Boven De Wolken, de organisatie die gratis fotoshoots aanbiedt aan sterrenouders, als herinnering aan de baby die ze net hebben verloren. “Een verlies op acht weken voelt voor sommigen zwaarder dan een verlies op twintig weken voor anderen. Vanaf het moment dat je een positieve zwangerschapstest aflegt, komen de dromen en de verwachtingen. Die baby is er ook al fysiek. Als het fout gaat, verlies je een hele toekomst met dat kind. En hoe vroeger je een kindje verliest, hoe meer je te horen krijgt dat het toch niet zo erg is. Hoe meer je het gevoel krijgt dat je niet het recht hebt om verdrietig te zijn. Dat maakt het nog moeilijker.”

Overigens spreekt Fransen over verlies van een zwangerschap, niet over miskraam. “Dat woord zegt: je hebt mis gekraamd, je hebt dus iets mis gedaan. Het maakt het schuldgevoel dat veel moeders hebben, nog groter. Wat is er fout met mijn lichaam, dat ik geen gezond kind op de wereld heb kunnen zetten?” Maar welke woorden je ook gebruikt, het is ontzettend belangrijk dat mensen naar buiten komen met hun verhaal, zegt ze. “Het taboe was gigantisch in het verleden, en het is er vandaag nog altijd. Als dan een bekende persoon zijn of haar verhaal doet, geeft dat herkenning en erkenning. En gaan mensen die dat voorheen niet konden, zichzelf misschien eindelijk toestaan om een rouwproces te beginnen.”

Ongeschreven regel

Het taboe is niet weg, maar de openheid neemt toe. Dat ziet Irene Otto in haar praktijk. Otto had al een zoon, toen ze twee miskramen kreeg, op vijftien en op elf weken. Ze schoolde zich om en werd psychosociaal therapeut voor moeders en koppels na een miskraam. “Dat meer verhalen naar buiten komen, is fijn, en is nodig. Wie het niet heeft meegemaakt, geeft het inzicht in de impact die een miskraam kan hebben. Wie het wel heeft meegemaakt, geeft het herkenning. We moeten ook af van de ongeschreven regel dat je best niet spreekt over je zwangerschap vóór je twaalf weken ver bent. Ik begrijp wel waar het vandaan komt: je bent net zwanger, je bent nog onzeker, je hangt het nog niet aan de grote klok. Maar die ongeschreven regel houdt ook de zwijgcultuur rond miskramen in stand. Dus, als je net zwanger bent: vertel het aan de mensen met wie je ook wil praten wanneer het misgaat.”

Die gesprekken wilde zangeres Kato Callebaut ook voeren. Kato is samen met zanger Tom Dice, en precies een jaar geleden kregen ze een miskraam te verwerken. “Als ik er niet over kon babbelen, was het niet gebeurd, zo leek het wel. Niet praten, maakte het erger. Al sinds ik een klein meisje was, weet ik: ik wil mama worden. Toen ik zwanger werd, was dat een verrassing, maar Tom en ik waren allebei supergelukkig. Toen dat werd weggetrokken, stond de wereld stil. Het is een van de moeilijkste dingen die ik heb meegemaakt. Ik voelde me bang, schuldig, alleen. En toen ik erover sprak, schrok ik ervan hoeveel mensen in mijn omgeving hetzelfde hadden meegemaakt. Maar het in een hoekje duwden en maar verdergingen. Als je een publieke rol speelt, en je spreekt, kan je dat veranderen.”