Iran vs. ‘De Grote Satan’ (deel II)

Veertien jaar nadat Iran ‘De Grote Satan’ versloeg, de Verenigde Staten dus, komt er een vervolg op een van de meest politiek beladen voetbalwedstrijden ooit. Ook nu is er weer ambras tussen beide landen.

Iran is kwaad op de VS. Het overweegt zelfs een klacht bij de ethische commissie van de FIFA. Aanleiding zijn een aantal posts op sociale media waarin de Amerikaanse voetbalbond de Iraanse vlag tijdelijk zonder religieuze symbolen afbeeldde. Dus louter de driekleur, zonder de vier halve manen en het zwaard dat normaal gezien in het midden prijkt en het woord ‘Allah’ voorstelt. De Amerikaanse bond deed het niet om God te dissen, wel om solidariteit te tonen met de protesten in Iran. Sinds de 22-jarige Mahsa Amini er werd gedood door de politie wegens een ‘inbreuk op de islamitische kledingvoorschriften’, blijft het onrustig. Tijdens straatprotesten wordt diezelfde ‘naakte’ vlag ook soms gebruikt om de onvrede over het regime te uiten.

Spanningen in aanloop naar een voetbalwedstrijd tussen Iran en de VS zijn niet nieuw. Tijdens de wereldbeker in 1998 speelden de twee landen al eens tegen elkaar in de groepsfase. Voor Iran was het toen meer dan een wedstrijdje voetbal. De VS was ‘De Grote Satan’, het land dat het regime van de dictatoriale sjah had gesteund. Het land ook dat Saddam Hussein steunde toen die in 1980 Iran binnenviel en een acht jaar durende oorlog ontketende waarin een half miljoen mensen omkwamen.

Handen schudden verboden

Ook veertien jaar geleden liepen de gemoederen hoog op nog vóór er een bal getrapt was. Toen de Franse televisie in de week voor die beladen match de film Not Without My Daughter vertoonde – over de harde levensvoorwaarden in Iran – werd er gedreigd om de spelers terug te trekken van de wereldbeker. “Uit protest tegen het vertonen van die anti-Iraanse film.” Spelers werd door de geestelijke én politieke leider ayatollah Ali Khamenei zelfs verboden hun Amerikaanse collega’s vooraf de hand te schudden. De handshakes bleven ook uit. Scheidsrechter Urs Meier omzeilde een potentieel incident door de spelers samen te laten poseren. Ook overhandigden de Iraniërs witte rozen aan de VS, als symbool van vrede.

Een mooi gebaar, maar achter de schermen was de druk op de Iraniërs enorm. “Familieleden van slachtoffers van de oorlog met Irak smeekten ons om de VS te kloppen”, getuigde een speler achteraf. In de Iraanse pers werd dan ook benadrukt dat Amerika nog steeds de grootste vijand van het land was. Tijdens de rust – het stond 0-1 voor Iran – kwamen zelfs Iraanse regeringsofficials in de kleedkamer om de paspoorten van de spelers in beslag te nemen. “Als ze niet wonnen, waren ze niet langer welkom in Iran en mochten hun families het land niet meer uit”, weet de toenmalige Amerikaanse bondscoach, Steve Sampson.

Nu tegen regime in Teheran

Iran won uiteindelijk met 1-2. Omdat de Amerikanen niet wilden focussen op de politieke dimensie van het duel en de Iraniërs wel. Net zoals nu. “Het wordt een felle strijd, niet wegens de politiek, wel omdat beide landen vechten om in Qatar te blijven”, zegt de Amerikaanse bondscoach Greg

Berhalter. Is het een goed idee om het politieke aspect te negeren? “Achteraf bekeken had ik het in 1998 ook over politiek moeten laten draaien. Als coach moet je alles gebruiken”, zegt Sampson nu in Time. “Veel Amerikanen zijn toen gewond geraakt door het Iraanse regime. We hadden voor hen kunnen spelen.”

Vandaag leven de twee landen nog altijd op gespannen voet. Dat Iran zijn nucleaire programma stelselmatig opdrijft en zo bijna in staat is om een atoombom te produceren, verontrust de VS al jaren. Vandaar ook dat het de economische boycot van het land niet wil opheffen. Bovendien wil de VS dat verschillende Iraanse officials gestraft worden voor schending van de mensenrechten tijdens de recente protesten.

De vraag is alleen of die gevoelens ook merkbaar zullen zijn tussen de lijnen. In tegenstelling tot veertien jaar geleden steunen de meeste Iraanse spelers hun eigen regime níét. De VS staat eigenlijk aan hun kant, zij aan zij met de demonstranten. De vraag is alleen welke druk de Iraanse politiek in de coulissen uitoefent op het nationale elftal.

FOTO AP