“Goede muziek snijdt je open”
JAN SWERTS DISSECTEERT ARTIESTEN IN ANATOMIE VAN DE MELANCHOLIE
SINT TRUIDEN - Twee jaar geleden dook Jan Swerts (1977, Sint-Truiden) uit het niets op met ‘Weg’: een conceptalbum met sfeervolle, minimalistische pianomuziek. Het debuut werd onder de superlatieven bedolven. Ook zijn nieuwe album ‘Anatomie van de melancholie’ draait rond een concept: zelf gewillig onderhevig aan de tegelijkertijd slaande en zalvende kracht van de melancholie, onderzoekt de Limburger de weltschmerz bij collegaartiesten als cineast Michaël R. Roskam, muzikanten Wim Mertens en Luc De Vos en dichter Jotie ‘t Hooft. Net als op ‘Weg’ wordt het concept fraai grafisch vormgegeven - mede dankzij subsidie van Pop In Limburg -, nu door Stijn Felix. “Ik heb een obsessie voor melancholie”, zegt Swerts. “Toen ik als puber besefte dat het enige dat echt blijft bestaan het feit is dat alles uiteindelijk verdwijnt, was dat even beangstigend. Maar na een tijd aanvaardde ik dat gevoel en besefte ik zelfs dat ik die emotie nodig heb.”
Ons kookboek
De academicus in Swerts beet zich vast in de geschiedenis van de melancholie. “In de oudheid ging men er van uit dat je lichaam uit vier sappen bestond: bloed, slijm, gele gal en zwarte gal. Als je ziek werd, was dat te wijten aan een onevenwicht tussen die sappen. Te veel gele gal, cholera genaamd, maakte je ‘cholerig’. Kwaad dus. Te veel zwarte gal of melan chole: zwartgallig. Melancholie gold als een zeer negatieve ziekte waarbij men in het duister tastte hoe die best aan te pakken. In de 17de eeuw heeft een geleerde - Robert Burton - alle behandelingen tegen melancholie gebundeld in zijn boek ‘Anatomie van de melancholie’. Destijds even populair als ‘Ons Kookboek’ van de boerinnenbond. Aanvankelijk wilde ik met die studie aan de slag, maar persoonlijk ben ik toch meer gefascineerd in artiesten die volgens mij ook aan dezelfde ‘ziekte’ lijden.” En die artiesten duiken op in Swerts’ artwork. Uit allen wordt via aderlatingen, bloedzuigers of andere methodes zwarte gal gedistilleerd. De songtitels hebben telkens een link met de artiesten. “De Truiense zin ‘Al Wa Doo Op Volgt’ komt uit ‘Carlo’, de kortfilm waarmee Michaël R. Roskam debuteerde. ‘Verdriet dat zijt ge’ komt dan weer uit ‘The Broken Circle Breakdown’ van Johan Heldenbergh.”
Opa- en omamuziek
Wim Mertens zit ook in het rijtje van acht artiesten en - misschien toch verrassend - ook Stef Bos maakt zijn opwachting. “Misschien wordt hij beschouwd als iemand die te gevoelige opa- en omamuziek maakt, maar op de nauwelijks bekende B-kant van zijn album ‘De Onderstroom’ heeft hij songs gezet met enkel stem en piano. Prachtige liedjes zijn dat. Met alle melancholie die ik meen te herkennen in die artiesten, ga ik muzikaal aan de slag. Mijn nummers zijn interpretaties van hun zwarte gal. Dat is de ‘zwarte draad’ door de cd.”
Haat-liefde
Muzikaal klinkt Swerts nog altijd minimalistisch, maar meer gelaagd dan op voorganger ‘Weg’. Het is bewonderingswaardig dat platenlabel Universal deze zeker niet StuBruvriendelijke muziek uitbrengt. Voor Swerts heeft de cd ook een nadeel: hij moet gaan optreden, en daar staat hij niet bepaald om te springen. “Er staan drie concerten gepland, en ik hoop dat het daar bij blijft. Ik heb een haat-liefderelatie met muziek spelen, met de nadruk op haat. Muziek spelen vind ik vaak ijle navelstaarderij. Alsof ik niks beter te doen heb. Anderzijds, het moment van creatie zélf: dat is fantastisch. Dat voelt alsof ik mezelf open snijd. Dat is, vind ik, ook iets wat goede muziek en kunst met je kunnen doen: je opensnijden.” Live op 9/3 AB Brussel, op 19/3 STUK Leuven en op 29/3 Casino Houthalen-Helchteren. Op 6/2 besteedt Klara de hele uitzending Late Nite aan Jan Swerts.