“Ik heb nooit onrecht kunnen verdragen”

DEN HAAG - Het grote publiek kent haar niet en toch zijn er al krantenkoppen verschenen als ‘Europa’s misdaadbestrijdster numero uno’. Haar familienaam schrijft u gegarandeerd fout als u hem de eerste keer hoort, maar dat hield de vorige koning der Belgen, Albert II, niet tegen om Michèle Coninsx deze maand nog de titel van barones te geven. Sinds april 2012 is de Tongerse, die nu in Den Haag woont en werkt, voorzitter van Eurojust. Dat is de samenwerking tussen de nationale justitiediensten van de 28 Europese lidstaten. Een Parijse onderzoeksrechter definieert het zo: “Eurojust is sciencefiction. Tien jaar geleden had ik me niet kunnen voorstellen dat parketten zo snel informatie konden uitwisselen.”

Sciencefiction is het ook een beetje voor wie Eurojust aan de Maanweg in Den Haag een eerste keer bezoekt. Een geïnteresseerde Afrikaan zou graag het Internationaal Strafhof zien, plek waar dictators en oorlogsmisdadigers berecht worden. Dat befaamde Hof zetelt in hetzelfde torengebouw als Eurojust. “Juste la Cour, madame.” Maar de geüniformeerde mevrouw gebaart van krommenaas. Al kan het ook zijn dat haar Frans selectief ondermaats is. Wij mogen wel binnen, maar enkel na een uitgebreide veiligheidsscan. Zoals in een luchthaven. Dit bastion, dat onder meer internationaal terrorisme bestrijdt, is wel degelijk ook een fort. En aan het hoofd van dat fort, de Tongerse Michèle Coninsx. Hoe komt het dat de burger Eurojust niet of nauwelijks kent? “Wel, ik hoop dat daarin stilaan verandering komt. We doen er alleszins moeite voor. Het doet af en toe plezier vermeld te worden in een persartikel, al doen we het niet daarvoor. We doen het om de strijd tegen criminele netwerken op te voeren.” “Maar we zijn in elk geval wel bekend bij de mensen die ons moeten kennen, zij die met ons samenwerken. Zie ons als justitiebrokers, als facilitators. We zorgen ervoor dat magistraten die in een Europese lidstaat een vervolging instellen tegen criminele netwerken bij ons de juiste ondersteuning vinden.” Eurojust bestaat ruim 10 jaar. Is Europa nu veiliger dan tien jaar geleden? “Een relevante vraag. Maar waarop ik niet met ja of neen kan antwoorden. Dat zou onprofessioneel zijn. Ik kan alleen maar zeggen dat we met Eurojust alles in het werk gesteld hebben om internationale fenomenen beter in kaart te brengen, beter te analyseren en beter te coördineren.” “Na 11 september zijn er intussen nog de aanslagen in Madrid en Londen geweest. We hebben nadien de financiele crisis gehad, de maritieme piraterij, cybercrime, pedofilie op het internet…” “Nu hoor ik deze morgen op de radio dat er na skimming alweer nieuwe praktijken zijn om mensen hun bankgegevens te ontfutselen. Daar zullen we binnenkort wel de eerste zaken van binnenkrijgen. En dan heb ik het nog niet over hacking of grote aanvallen tegen kritische infrastructuur. Er is zoveel wat we niet kunnen voorspellen.” “Een ding is zeker: Europa ondergaat nieuwe invloeden. We zullen constant op de bal moeten spelen, anders zijn we niet meer mee. Al zullen we altijd wat achterophinken op nieuwe criminele fenomenen.” “Of Europa nu veiliger is? Als we al die factoren, waarover we geen controle hebben, in de weegschaal leggen, dan laat ik het liever aan de lezer over om een eigen evaluatie te maken. Maar zonder de tussenkomst van Eurojust zouden een heleboel zaken onopgelost blijven. Dat weet ik wel.”

Geef eens een voorbeeld. “Neem nu de aanslagen in 2004 in Madrid waar we met Spanje, Frankrijk, België, Nederland, Italië en Marokko rond de tafel hebben gezeten en gezorgd hebben dat alle onderzoeken op een alerte, correcte en gecoördineerde manier konden verlopen. Met resultaten. En met veroordelingen. Anders waren er gegarandeerd vrijspraken geweest.” “Of neem nu pedofilie op het internet. Zo’n internationaal netwerk uitschakelen kan je niet vanuit een land. Een klassieke rogatoire commissie sturen, gaat hopeloos traag. Coördinatie is dus de boodschap. We werken aan concrete zaken met coördinatiecentra die alles in reële tijd volgen. Wat wij hier op een dag beslissen, kan tot politieacties leiden in meer dan 5 landen met meer dan 500 politieagenten. Dat is voordien nooit eerder gebeurd. Nu kan dat allemaal. Voor criminelen is dat een schokeffect. Ze verwachten zoiets niet.” Heeft Eurojust nu meer werk dan tien jaar geleden? “In 2002 hadden we 200 dossiers. Vorig jaar hadden we er ruim 1.500. Ons zakencijfer stijgt ieder jaar. Dat is een goed teken. We zijn dus nodig. Maar we dringen ons niet op. Kunnen dat ook niet. Binnen het huidige kader werken wij op een basis van vertrouwen met lidstaten die hulp vragen.” “Tegelijk maakt de crisis het ons ook niet makkelijk. Alle Europese agentschappen, en dus ook Eurojust, zullen de komende zeven jaar met hetzelfde budget moeten werken: meer criminaliteit bestrijden, betere resultaten behalen met dezelfde middelen en personeelsbestand. Is dat evident? Neen. Hoe zullen we dat doen? Creatief en proactief. Gaan we erin slagen? We zullen zien. Maar we zullen wel met man en macht eraan werken.” U klinkt heel gedreven. Heeft u nog tijd voor andere zaken? “Ik ben gebeten door mijn job, ja. Ik moet ook hard werken. Maar tegelijk