DONCKIER
toch altijd op neer. Pas op, daarmee wil ik niet beweren dat er geen nood is om op bepaalde plaatsen efficiënter te werken en zelfs te bezuinigen. Maar ik bekijk het nu als macro-econoom en ik constateer dat we telkens in datzelfde straatje terechtkomen en daar moeten we uit.” Moeten we niet eerder bezuinigen in goede tijden? En dat is net heel moeilijk voor politici? “Inderdaad, dat is het punt, maar het is niet helemaal juist dat een politicus dat niet kan. Kijk naar wat er is gebeurd in de periode tussen 1992 en 2008. De overheidsschuld van België bedroeg in 1993 bijna 140% van het BBP. Toen zijn we ook beginnen bezuinigen, met dat ene grote verschil dat de economie relatief goed draaide. Op dat moment hebben we de schuld systematisch afgebouwd van 140 naar 80% in 2008. Maar u heeft ongetwijfeld gelijk dat we nog meer hadden kunnen doen.” De stijgende overheidsschuld is toch een rem op de toekomst? “Dat is het dogma van onze tijd, maar dat klopt niet noodzakelijk. De overheid heeft een verantwoordelijkheid om de economie te stabiliseren, zoals ze dat goed gedaan heeft bij de bankencrisis. U mag niet vergeten dat de crisis die we in België en elders hebben gekend in feite voortvloeide uit de enorme schulden van de privésector, niet door de overheidsschuld! In sommige landen was dat extreem, ik denk aan Spanje, de VS, Ierland en in iets mindere mate bij ons. Er was euforie en iedereen leende enorme bedragen. Tot het moment van de crash. Toen bleek ineens dat heel wat mensen veel te veel schuld hadden, die moest worden afgebouwd. En daar begint het probleem. Als iedereen tegelijk zijn schuld begint af te bouwen, dan gaat de economie natuurlijk de dieperik in. Op dat moment zou een overheid moeten kunnen beslissen om net het omgekeerde te doen en het voor de privésector makkelijk te maken om te investeren. En natuurlijk moet de overheidsschuld uiteindelijk omlaag, maar de vraag is: hoe doe je dat, wanneer doe je dat en aan welk ritme doe je dat?” Juist. Hoe doe je dat? Wanneer en aan welk ritme? “Wel, door af te stappen van die obsessie rond de overheidsschuld. Je bouwt die niet af op het moment dat de economie in het strop zit. Dat is net de foute redenering die Europa ons oplegt.” Waarom houden we ons dan vast aan die formule van budgettaire striktheid? “Dat begrijp ik eerlijk gezegd ook niet. We zien dat landen buiten de Eurozone het anders doen en daar gaat het veel beter. De Europese aanpak verklaart de stagnatie die er nu is. Op een bepaald moment geloofde men in de redenering dat wanneer de schuld vermindert, mensen weer vertrouwen zouden krijgen en dat ze dan weer vanzelf zouden consumeren en investeren. Welnu, dat is allemaal niet gebeurd. Einstein heeft dat ooit mooi verwoord: dingen die niet werken blijven doen, dat is de definitie van niet verstandig. Maar om terug te komen op uw vraag: we kunnen vandaag zeker al iets doen, namelijk een beleid van investeringen voeren. Vandaag kan de overheid voor een periode van 10 jaar aan minder dan 1% geld lenen. Er zijn zeker investeringsprojecten die meer opleveren in return, ik denk aan infrastructuur, energievoorzieningen, publiek transport...” Kan België dat alleen, of moet dat in een Europese context gebeuren? “Dit moet een Europees verhaal zijn, uiteraard. Alleen zou dat veel moeilijker zijn.” Dan zijn we er nog niet. Europa is log en traag. “Misschien, maar het argument dat