Voorakkoorden

Donderdagavond deden ze er nog enigszins mysterieus over, vrijdag viel alle schroom weg. Sp.a, Groen en CD&V hebben een voorakkoord om ook na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 de stad te besturen. Het is de prijs die de sp.a vroeg voor het ontslag van Hilde Claes en die de CD&V blijkbaar graag betaalt. Enige voorwaarde is dat de coalitie haar eenheid terugvindt en met resultaten naar de kiezer kan stappen. Anders niet. Lijkt ons logisch. De voorbij vier jaar boterde het niet binnen de Hasseltse meerderheid. Indien het ook de komende twee jaar niet gaat, waarom zou men daarna nog eens zes jaar met elkaar scheep gaan? Een tweede voorwaarde, die sp.a en CD&V niet afspraken maar die ons de logica zelve lijkt, is dat Hilde Claes de sp.a-lijst niet trekt in 2018. Provinciaal voorzitter Peter Vanvelthoven wilde dat vrijdag niet helemaal en definitief uitsluiten. Waarschijnlijk om het persoonlijke leed van Hilde Claes enigszins te verzachten. Want mocht Hilde Claes de lijst trekken, dan is ze de facto ook kandidaat-burgemeester en zal de CD&V zeker niet meer meedoen. Steven Vandeput, minister van Defensie en Ambtenarenzaken maar ook fractieleider van de N-VA in de Hasseltse gemeenteraad, reageert scherp op het voorakkoord tussen sp.a en CD&V. “De postjes zijn opnieuw belangrijker dan de inhoud”, sneert hij. Als oppositieleider kan hij niet anders. Het is wel hypocriet. Ook de N-VA is volop het terrein aan het verkennen en hoopt een partner te vinden om de stad na 2018 te besturen. Op nationaal niveau herinneren we ons slechts één feitelijk voorakkoord. In 1995 lieten Jean-Luc Dehaene en Louis Tobback duidelijk op voorhand weten dat CD&V en sp.a samen verder zouden regeren indien de kiezer dat mogelijk zou maken. Wat ook gebeurde. Op lokaal en provinciaal niveau zijn voorakkoorden schering en inslag, ze worden door lokale mandatarissen gesloten. Een nieuwe tendens is dat nu ook gemeenten aan elkaar worden gelinkt. Die akkoorden worden door lokale en bovenlokale politici gemaakt. Zo werd in 2012 onder de hoede van Jo Vandeurzen en Ingrid Lieten afgesproken dat Genk en Hasselt dezelfde coalitie zouden krijgen. Voorakkoorden staan haaks op democratische principes die willen dat de grootste partij ten dans uitnodigt. Voorakkoorden zijn vaak zelfs bedoeld om de grootste partij buiten te houden. De kiezer wordt bedot. Dit moet ophouden. Het minimum minimorum zou zijn dat de partijen hun voorakkoord op voorhand bekendmaken, zoals nu in Hasselt. Dan kan de kiezer met kennis van zaken dat voorakkoord mee onderschrijven met zijn stem of voor een oppositiepartij kiezen. Helaas zien we dat niet gebeuren. De eigen postjes primeren.

Uit respect voor de kiezers zouden politici en partijen hun voorakkoorden moeten bekendmaken. Dan weten de kiezers waarvoor zij wel of niet kiezen. Nu is dat niet meer zo