Het lege kastje

Enkele dagen geleden heb ik van een dierbare boom afscheid moeten nemen. Een schimmel waardoor zijn takken één na één afstierven werd hem fataal. Op de plek waar hij stond is nu een leegte. Ik heb het gat in de grond nog niet gevuld.

* * *

Volgende week worden de eerste Nobelprijswinnaars bekendgemaakt.

Onlangs bezocht ik in Stockholm de Zweedse Academie waar de Nobelprijs Literatuur wordt beslist. In het imposante gebouw is een museum met een boeiende tentoonstelling ondergebracht. Onder andere zijn er waardevolle, persoonlijke voorwerpen te zien, door Nobelprijswinnaars aan het museum geschonken.

* * *

In mijn bureau heb ik op de deurlijst met streepjes de groei van m’n zonen bijgehouden.

Boven de deur noteerde ik ook de data waarop ik bomen in de tuin heb geplant.

De Japanse esdoorn die pas de geest heeft gegeven, kwam op 13 mei 2010 in ons leven. Toen ik destijds met hem naar huis reed, paste hij nog op de passagierszetel van mijn auto, nu reikte hij helemaal tot aan het slaapkamerraam.

* * *

De persoonlijke voorwerpen van de Nobelprijswinnaars liggen in kastjes achter glas, vergezeld van een woordje uitleg over hun betekenis. Van Linus Pauling, winnaar van twee Nobelprijzen (scheikunde, 1954 en vrede, 1962) is het bekende hoofddeksel te zien, zijn Baskische baret.

Van Vargas Llosa (literatuur, 2010) een beeldje van een nijlpaard. Hij verzamelde ze, en ze komen in zijn werk voor. Schattig is het notitieboekje waarin de Zweedse dichter Tomas Tranströmer (literatuur, 2011) als 15-jarige tekeningen van kevers maakte, muziekstukjes componeerde en zijn eerste gedichten kribbelde. Aangrijpend zijn de paarse, wollen pantoffels die de vrouw van de Koreaanse politieke gevangene Kim Dae-jung (vrede, 2000) voor haar man in de gevangenis breidde.

Van de Duits-Joodse dichteres Nelly Sachs (literatuur, 1966) liggen er twee amethisten die ze nog kon meenemen toen ze voor de nazi’s moest vluchten. Die stenen vasthouden gaf haar altijd een gevoel van geborgenheid, zei ze. Merkwaardig is het flesje waaruit Barry Marshall (fysiologie, 2005) een oplossing met de ‘Helicobacter pyloribacterie’ dronk. Door de daaropvolgende infectie kon hij bewijzen dat de bacterie maagzweren veroorzaakt. Van Einstein (natuurkunde, 1921) ligt er een brief aan zijn twee zonen - ‘Meine Lieben’ - waarin hij schrijft dat hij met het Nobelprijsgeld een huis gaat kopen.

Van de Russische dichter Boris Pasternak (literatuur, 1958) is een schriftje te zien met op de linkerkant zijn gedichten in potlood, rechts de getypte versie. Van Joseph Brodsky, eveneens een Russische dichter (literatuur, 1987) zijn typemachine met cyrillisch klavier. Van Aleksandr Solzjenitsyn (literatuur, 1970) ligt er een lp. Van Svetlana Aleksijevitsj, die de literatuurprijs vorig jaar won, ligt er nog geen voorwerp. Over de voormalige Sovjet-Unie kan veel slechts verteld worden, maar niet dat het systeem geen goede literatuur heeft helpen voortbrengen!

* * *

Mijn betreurde boom was een ‘Acer palmatum sangokaku’, van de Japanse esdoornfamilie. Vooral in de winter was hij heel bijzonder, dan kleurden zijn takken rood - ‘sango’ is het Japanse woord voor ‘koraal’. Wanneer er sneeuw op viel, zag hij er feestelijk uit.

* * *

Je moet geen Nobelprijswinnaar zijn om een voorwerp te bedenken dat in jouw eigen glazen kastje zou moeten liggen. Met welk object kan je iets essentieels over jezelf aan anderen vertellen? Ik noem dit een ‘Nobelmuseum-oefening’.

* * *

Waardoor we het gemakkelijkst verleid worden moet ons iets over onszelf vertellen, maar wat indien het ons enkel iets over alle anderen vertelt?

Jana Prikryl, ‘The After Party’ (2016), p. 32

* * *

De dode boom omzagen heb ik aan iemand anders overgelaten.

Ik keek toe hoe de dode takken één na één op de grond terechtkwamen. Een grote zijtak trok mijn aandacht omdat ik merkte dat de vorm van een wandelstok erin verborgen zat. Ik kon hem op tijd van de zaag redden. De stok had de perfecte lengte en paste goed in de hand. Wandelen is mijn passie, misschien was dit het voorwerp voor mijn eigen ‘Nobelmuseum-oefening’?

Ik heb in mijn leven veel steun op mijn pad gekregen, in de vorm van figuurlijke wandelstokken - mensen die me lief waren, die me inspireerden. Dat is niet met een houten stok samen te vatten, hoe mooi ook.

Ik heb mijn glazen kastje nog niet gevuld.

Good luck en tot ziens.

Uw trouwe dienaar, FB