Oostenrijk kiest groen
Norbert Hofer wordt dan toch niet de eerste extreemrechtse president in Europese Unie
De Oostenrijkse presidentsverkiezingen waren gisteren uiteindelijk een stuk minder spannend dan ze vooraf waren aangekondigd in de peilingen. Nog geen halfuur nadat de stembureaus om 17 uur waren dichtgegaan gaf Norbert Hofer, de presidentskandidaat van de extreemrechtse FPÖ, zijn nederlaag toe. Volgens de eerste projecties, die gebaseerd waren op ruim 50 procent getelde stemmen, haalde de onafhankelijke kandidaat Alexander van der Bellen zo’n 53 procent van de stemmen, en Hofer 47. Oostenrijk wordt dus niet de eerste lidstaat van de Europese Unie met een extreemrechtse president. Het krijgt een groene president. Het is de tweede keer dit jaar dat Alexander van der Bellen - jarenlang parlementslid voor de groenen in Oostenrijk - de presidentsverkiezingen wint. Hij deed dat al eens op 22 mei, toen hij eveneens Hofer versloeg, met een weliswaar miniem verschil van zo’n 30.000 stemmen. Hofers FPÖ diende klacht in wegens onregelmatigheden, vooral bij de telling van de stemmen die per brief waren uitgebracht, en die uiteindelijk beslissend waren voor winst en verlies.
Het Oostenrijks grondwettelijk hof gaf de FPÖ gelijk en verordende dat de tweede ronde van de presidentsverkiezingen moest worden overgedaan. Dat zou eerst gebeuren op 2 oktober, en het Oostenrijkse ministerie van Binnenlandse Zaken maakte geen al te beste beurt toen bleek dat de organisatie tegen die datum niet rond raakte en de verkiezingen moesten worden uitgesteld tot 4 december. Een en ander had tot gevolg dat nu rigoureus de hand werd gehouden aan een aantal bepalingen uit de kieswet waarmee in mei soepeler was omgesprongen, zoals de regel dat de stemmen per brief pas geteld mogen worden de dag na de verkiezingen. Bij de verkiezingen van mei was pas na de telling van die stemmen per brief duidelijk wie de winnaar was.
Oostenrijk was er dan ook op voorbereid dat het pas vandaag de naam van zijn nieuwe president zou kennen.
Maar zolang moest er niet worden gewacht, want de peilingen die een nek-aan-nekrace voorspelden, zaten er weer eens naast.
Leugenaar
De vaudeville met de vernietigde en dan nog eens uitgestelde verkiezingen had wel tot gevolg dat de campagne voor de presidentsverkiezingen bijna een jaar geduurd heeft, en zeker de laatste tijd zeer bitsig was. Tijdens het laatste tv-debat vorige week noemde Hofer zijn tegenstander 24 keer een leugenaar, en kreeg hij dat verwijt ook drie keer terug.
Maar de vrees dat Norbert Hofer de in hoofdzaak ceremoniële functie van president zou gaan gebruiken als een springplank om de positie van zijn partij te versterken
en bijvoorbeeld het parlement te ontbinden, is dus vooralsnog ongegrond.
Spaanse Nederlanden
Alexander van der Bellen wordt in januari 73. De familie is oorspronkelijk afkomstig uit onze streken, maar emigreerde in 1700 vanuit de Spaanse Nederlanden naar het Russische Rijk. Tijdens de Oktoberrevolutie in 1917 vluchtte een deel van de familie naar Estland, en in de jaren 40 uiteindelijk via Duitsland en Oostenrijk. Alexander van der Bellen groeide op in Tirol, studeerde economie en werd professor economie aan de universiteiten van Innsbruck en Wenen.
Politiek verhuisde hij in de jaren 90 van de sociaaldemocratische partij naar de groenen. Van 1994 tot 2008 was hij parlementslid en fractieleider voor de groenen in het Oostenrijks parlement. Voor de presidentsverkiezingen kandideerde Alexander van der Bellen als onafhankelijke, al werd hij gesteund door de groenen. Nadat de kandidaten van de traditionele Oostenrijkse machtspartijen - de christendemocraten en de sociaaldemocraten - al in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen gesneuveld waren, ging het in de eindronde tussen een groene en een extreemrechtse kandidaat. De 6,4 miljoen Oostenrijkse kiezers hebben de voorkeur gegeven aan de groene.