“Multinationals krijgen miljoenencadeau”
40 miljoen euro uit Klimaatfonds vloeit naar vervuilende bedrijven
Meer dan 3,2 miljoen euro voor chemiebedrijf Vynova Tessenderlo, ruim 2 miljoen voor metaalreus Aperam in Genk, 1,7 miljoen voor papiermultinational Sappi. Het is maar een greep uit de tientallen grote, energie-intensieve bedrijven die aanspraak kunnen maken op geld uit het Vlaamse Klimaatfonds. In totaal konden 81 bedrijven in Vlaanderen in 2016 rekenen op zo’n 39,4 miljoen euro aan klimaatgeld. Voor dit jaar heeft de Vlaamse regering 50 miljoen euro begroot, zowat de helft van alle middelen uit het Klimaatfonds.
Emissiehandel
Op het eerste gezicht is dat een vreemd systeem, want waarom zouden vervuilende bedrijven aanspraak kunnen maken op geld uit het Klimaatfonds? Voor de verklaring moeten we terug naar 2005, toen het EU-emissiehandelssysteem werd opgezet. Voor elke ton CO2 die wordt uitgestoten, moeten industrieën een emissierecht indienen. Zijn die op, dan moet de uitstoot worden beperkt of moeten emissierechten worden bijgekocht.
Dat leidde tot een stijging van de energieprijs, omdat onder meer energieproducenten de kost van de emissierechten doorrekenen. Om te vermijden dat bedrijven daardoor zouden vluchten of ‘weglekken’ naar landen zonder uitstootregels - vandaar de naam Carbon Leakage -, stond de EU toe dat landen en regio’s subsidies gaven. Het is in het kader van dat systeem dat de Vlaamse regering steun geeft aan bedrijven om de gestegen energiefactuur te compenseren. Ook onze buurlanden hebben trouwens gelijkaardige regelingen.
Geen enkel engagement
Groen heeft echter zijn bedenkingen bij die gulle Vlaamse steun. “Het geld uit het Klimaatfonds moet gebruikt worden om klimaatprojecten te steunen”, zegt Vlaams parlementslid Johan Danen. “De regering-Bourgeois moet de Vlaamse bedrijven ondersteunen, maar ze moet dat op andere manieren doen. Niet ten koste van het Klimaatfonds.” “Tegenover deze subsidie staat ook geen enkel engagement inzake klimaat. Sommige multinationals krijgen een miljoenencadeau uit het klimaatfonds, terwijl ze geen enkele inspanning moeten doen in energie-efficiënte processen. Daar kan een kmo alleen maar van dromen. Bovendien worden grote bedrijven nu al ontzien. De allergrootsten moeten geen Turteltaks betalen, ze betalen lagere tarieven en ze dragen niet bij aan de distributienettarieven.” Volgens Danen maken grote Europese bedrijven daarnaast ook miljarden winst dankzij de emissierechtenhandel. Volgens de ngo Carbon Market Watch ging het tussen 2008 en 2015 om zo’n 25 miljard euro.
Groene energie
Ook Bond Beter Leefmilieu stelt zich al langer vragen bij de subsidies die Vlaanderen geeft om de hogere energieprijzen te compenseren. “Het mooie van de emissierechten is net dat vervuilende energie zoals steenkool duurder wordt, wat bedrijven zou moeten aanzetten om te kiezen voor groene energie. Maar net die incentive valt helemaal weg door deze subsidie”, zegt klimaatexpert Jonathan Lambregs. “Als je dan toch subsidieert, zorg er dan voor dat het geld ook geïnvesteerd wordt in duurzame maatregelen. Dat gebeurt nu niet, terwijl de metaal- en chemie-industrie voor gigantische uitdagingen staat om haar productie koolstofarm te maken. Nu kunnen die bedrijven de miljoenen gewoon in hun gewone bedrijfsvoering steken.”
Te genereus?
Vraag is bovendien of de subsidies die Vlaanderen veil heeft niet veel te hoog zijn. Danen verwijst naar de 60 miljoen euro die in 2013 werd toegekend. Uiteindelijk bleek die subsidie vier keer hoger te liggen dan de kostprijs van de duurdere energie.
Lambregs beaamt dat. “Vlaanderen betaalt veel te veel om toch maar op gelijke hoogte te komen met de buurlanden. De subsidie zou rekening moeten houden met de hoeveelheid CO2 die energieproducenten per geproduceerde megawattuur (MWh) uitstoten. In ons land is dat 0,24 ton per MWh. Toch rekent de Vlaamse regering met de emissiefactor van 0,76 ton die in Duitsland wordt uitgestoten. Dat is helemaal niet nodig.”