Ammoniak bedreigt topnatuur in Vlaanderen
Jaarwaarde boven kritiek niveau voor heide en gras
HASSELT - De concentraties van ammoniak in natuurgebieden liggen in Vlaanderen het hoogst in West-Vlaanderen (5,1 microgram per kubieke meter) en het laagst in Vlaams-Brabant (2,2 μg/m³) en Limburg (2,6 μg/m³). Het jaargemiddelde voor Vlaanderen bedraagt 3,3 μg/m³, dat is boven de richtwaarde voor hogere planten. Zo blijkt uit nieuwe metingen van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). De VMM meet al sinds begin deze eeuw de ammoniakconcentraties op 17 vaste meetplaatsen in Vlaanderen. Tussen juni 2015 en juni 2016 is tijdelijk op 106 extra meetplaatsen in Europees beschermde natuurgebieden gemeten naar ammoniak. Ammoniak is een kleurloos gas dat vooral verspreid wordt door de mest van de intensieve veeteelt. Luchtvervuiling met ammoniak veroorzaakt fijn stof, verzurende en vermestende stoffen en uitspoeling van nitraat. Ammoniakvervuiling is een zeer gevoelig punt voor de landbouw omdat er een uitdoofregeling dreigt voor veebedrijven die geen maatregelen nemen en te dicht tegen Europees beschermde natuur liggen. In Natura 2000gebieden moeten waardevolle soorten in stand gehouden worden en dat lukt niet als er te veel vervuiling is. “In Vlaanderen draagt ammoniak sterk bij tot de depositie van stikstof dat zeer nefast is voor planten en dieren”, aldus de VMM die zich niet moeit met nieuwe beleidsmaatregelen.
Giftig voor de natuur
De VMM spreekt zich ook niet uit over de lokale bronnen van ammoniakvervuiling. Normen zijn er niet. Wel richtwaarden van 1 μg/m3, het kritieke niveau voor lagere planten als kortsmossen, en 3 μg/m3 als grens voor hogere planten als heide en grasland. Boven de 8 μg/m3 spreekt de Wereldgezondheidsorganisatie van ecotoxische waarden. Giftig voor de natuur dus.
Het jaargemiddelde voor gans Vlaanderen bedraagt 3,3 μg/m3, dat is iets boven de kritieke waarde voor hogere planten. Maar er zijn enorme verschillen tussen de meetplaatsen. In iets meer dan de helft van de gevallen liggen de jaargemiddelden tussen de 1 en 3 μg/m3. Op 42 procent van de plaatsen ligt het gemiddelde tussen 3 en 8 μg/m3. Op twee plaatsen zijn er jaargemiddelden van meer dan 8 μg/m3 opgetekend. Hieronder ook een meetpunt in Kinrooi (zie kader).
Meetplaatsen
De provincie West-Vlaanderen scoorde met een gemiddelde van 5,1 μg/m3 het slechtst, gevolgd door Antwerpen (3,6 μg/m3) en Oost-Vlaanderen (3,2 μg/m3). De Vlaams-Brabantse natuur staat er het best voor met 2,2 μg/m3. Limburg scoort ook nog behoorlijk met een jaargemiddelde van 2,6 μg/m3. Alleen in Noordoost-Limburg zijn de meetresultaten zorgwekkend. Limburg telde als groene provincie de meeste meetplaatsen, liefst 33 van de 123. Vanaf dit jaar wordt in Vlaanderen alleen nog bijkomend in zes van de Natura 2000-gebieden gemeten. In Limburg is dat in Maasmechelen, op de Mechelse Heide, waar nu liefst negen meetpunten voor ammoniakvervuiling opgesteld zijn.