Luchtvervuiling doet aantal overlijdens in voorbije winter pieken
Hoge concentraties fijnstof door droogste winter in 30 jaar
HASSELT - Tijdens de voorbije wintermaanden zijn de concentraties fijnstof in België van de hoogste geweest sinds vier jaar. Dat komt door het droge weer deze winter. De luchtverontreiniging verklaart voor een deel de gestegen sterftecijfers.
Volgens het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid zijn er dit jaar tussen 2 januari en 19 februari 18.778 sterfgevallen geweest in ons land. Dat zijn er 3.142 meer dan gemiddeld. De kou en de griepepidemie zitten daar voor iets tussen, maar ook de luchtvervuiling zorgde voor vervroegde sterftes. “Onderzoek van vergelijkbare periodes met hoge luchtverontreiniging leert dat het aantal sterfgevallen daardoor met 8 procent toeneemt”, zegt milieuepidemioloog Tim Nawrot van de UHasselt. De laatste jaren daalden de concentraties fijnstof in België, maar de voorbije maanden waren weer slecht. “De winter 2017 was de droogste in 30 jaar”, zegt vervuilingsexpert Frans Fierens. “Die droogte verklaart dat er zoveel fijnstof in de lucht zat. In natte periodes krijgen we zuivere oceaanlucht over ons land.”
HASSELT - Tijdens de voorbije winter zijn de concentraties fijnstof in België van de hoogste geweest sinds vier jaar. Dat heeft alles te maken met het droge weer deze winter. De hoge luchtverontreiniging verklaart voor een deel ook de gestegen sterftecijfers van de voorbije maanden.
Volgens het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid zijn er dit jaar tussen 2 januari en 19 februari 18.778 sterfgevallen geweest in ons land. Op basis van de sterftecijfers van de laatste vijf jaar, is dat 20 procent of 3.142 sterfgevallen meer dan gemiddeld. Een significant verschil dat onder meer wordt toegeschreven aan de griepepidemie die deze winter 250.000 Belgen trof. Maar ook de koude temperaturen en luchtvervuiling zorgden dus voor vervroegde sterfte. Begin februari was er nationaal smogalarm.
“Voor deze winter kunnen we nog geen cijfer geven, maar onderzoek van vergelijkbare periodes met hoge luchtverontreiniging leert dat het aantal sterfgevallen daardoor met 8 procent toeneemt”, zegt milieu-epidemioloog Tim Nawrot van de UHasselt. “Die stijging komt louter door de luchtvervuiling en staat los van de gevolgen van de griepepidemie of sterfte als gevolg van heel koude dagen.”
Droogste in dertig jaar
Op het druk bijgewoond Wetenschapscafé woensdagavond van de UHasselt bevestigde luchtvervuilingsexpert Frans Fierens van de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu de slechte cijfers voor de voorbije winter. “De laatste jaren dalen de gemiddelde concentraties fijnstof. Ook de pieken nemen af. Maar tijdens de huidige winter hebben we de hoogste concentraties opgetekend sinds vier jaar. Het weer heeft hierin een belangrijke rol gespeeld. We hadden normale temperaturen maar de winter 2016-2017 was de droogste in dertig jaar. Die droogte is de verklaring dat er zoveel fijnstof in de lucht zat. In natte periodes krijgen we zuivere oceaanlucht over ons land.”
De veroorzakers van fijnstof zijn wij allemaal: huishoudens, industrie, landbouw en verkeer. Bekende boosdoeners zijn houtkachels en dieselwagens. Een houtgestookte open haard zorgt bijvoorbeeld voor dertig keer meer fijnstof dan een pelletkachel. Maar een pelletkachel stoot dan weer 150 keer meer fijnstof uit dan een verwarming op aardgas. Als het van de specialisten afhangt, komt er een verbod op dieselwagens en oude houtkachels.
Normen
Wetenschappelijk onderzoek heeft onomstotelijk bewezen dat fijnstof in de lucht ons leven kan verkorten met 7 tot 12 maanden.
Volgens professor Nawrot zijn de effecten van luchtverontreiniging op onze gezondheid een feit. “Voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) behoort luchtverontreiniging tot de eerste groep van kankerverwekkende stoffen. De WHO-normen halen we niet. Die normen gaan dan nog uit van gezonde mensen. In de normen zou men vooral ook rekening moeten houden met de gevoelige periodes in een mensenleven: ouderen, zwangere vrouwen, pasgeboren, longpatiënten.”
Voor mucoviscidose-patiënten heeft een beperkte stijging van de concentraties fijnstof al onmiddellijk een effect. Ook de relatie met cardiovasculaire ziekten is bewe- zen. Mensen met dichtgeslibde bloedvaten krijgen sneller een hartinfarct. Veroudering verloopt sneller bij mensen die meer aan luchtvervuiling zijn blootgesteld. Er zijn ook effecten op de cognitieve ontwikkeling. Fijnstof dringt niet alleen in de longen binnen, de kleinste deeltjes bereiken ook de bloedbanen en via de neus bereikt het fijnstof ook onze hersenen. In Runkst zijn er vorige maand metingen gebeurd aan de scholen De Krullevaar, De Boomgaard en Dalton 1. Op 9 februari zijn er piekwaarden gemeten boven de 200 microgram PM2,5 per kubieke meter. Later op de maand lagen de waarden op 20 en nog later op 5. De WHO-advieswaarde ligt op 10 μg/m3 per jaar. “Dergelijke hoge piekmetingen tijdens periodes van het smogalarm verbazen me niet”, reageert professor Nawrot. “Het is dan windstil en het fijnstof blijft hangen, zelfs in het Nationaal Park. Je moet dus een beetje oppassen met metingen tijdens smogdagen. Anderzijds zou ik crèches, scholen of bejaardentehuizen niet langs een drukke weg zetten, want dan zullen de concentraties op gewone dagen ook hoger zijn.”
Meetstations
PVDA wil met de metingen meer aandacht krijgen voor de problematiek van het fijnstof. “We willen meetstations aan scholen en woonwijken in Hasselt”, zegt voorzitter Kim De Witte. “We willen ook meer investeringen in het openbaar vervoer, meer betaalbare woningen in de stad en minder citymarketing. Hasselt trekt als winkelcentrum veel extra verkeer aan.” Op 2 april organiseert PVDA een fietstocht met stofmaskers in Hasselt.(