“Vorming nieuwe coalitie waanzinnig ingewikkeld”
DEN HAAG - De winnaars aten taart, de verliezers droogden hun tranen. De Nederlandse partijen krijgen nu een weekend om uit te blazen. “En dan begint het echte werk”, zei premier Mark Rutte al in de verkiezingsnacht, toen duidelijk werd dat zijn VVD ondanks zetelverlies de grootste fractie was. Want het vormen van een coalitie belooft een complexe puzzel te worden. De voorzitter van de Tweede Kamer – Khadija Arib van grote verliezer PvdA – duidde gisteren een verkenner aan die de eerste stappen moet zetten om een nieuwe regering te vormen. Omdat Arib een vrouw wilde, die bovendien uit de VVD moet komen, werd het minister van Volksgezondheid Edith Schippers. “Een vrouw met een breed draagvlak”, luidde het. Schippers, als onderhandelaar al betrokken bij de formatie van het kabinet Rutte-1, gaat uitzoeken welke coalitiemogelijkheden zich aandienen. “Waanzinnig ingewikkeld”, was haar eerste reactie. “Formeren draait om inhoudelijke afspraken, maar ook om het opbouwen van vertrouwen. Je wil punten binnenhalen, maar moet ook concessies doen. Moeilijk, als je net uit een campagne komt.”
Winnaar Klaver
De nieuwe Tweede Kamer wordt nog deze maand geïnstalleerd. Dan wordt er ook een nieuwe voorzitter gekozen. Hij of zij krijgt meteen een sleutelrol in het formatieproces. Die rol was vroeger voor het staatshoofd, maar de linkse partijen wilden dat niet langer: koning Willem Alexander moet helemaal buiten de dagelijkse politiek staan, vinden ze. CDA en VVD willen dat de koning op zijn minst op de hoogte gehouden wordt, maar ook dat stootte recent op het njet van de PvdA. Jesse Klaver, de leider van Groen Links, is met een winst van drie naar veertien zetels de grote winnaar. Hij voelt zich dan ook aan zijn kiezers verplicht om regeringsverantwoordelijkheid op zich te nemen. “Maar niet zomaar in de rechtse combinaties waarvan nu sprake is. Regeren met de VVD wordt moeilijk”, aldus Klaver, die nog altijd kansen ziet voor “groene en linkse combinaties”. Demissionair premier Rutte was gisteren al helemaal in de premiermood. Hij kondigde “radiostilte” aan: over de formatie zullen de media van hem geen nieuws krijgen. “Omdat het zo ingewikkeld is. Het gaat wel even duren.”
Verliezer Wilders
Een bleke Geert Wilders, de grote verliezer, verscheen gisterochtend dan toch voor de camera’s na een avond verstoppertje spelen. “Natuurlijk had ik liever in de schoenen gestaan van Rutte, maar ik ben wel een van de winnaars van de verkiezingen en ik sta op de tweede plek”, probeerde hij strijdvaardig te klinken. Op de vraag of het resultaat toch niet tegenvalt na de grote verwachtingen, antwoordde hij wat kregelig: “Ik ga niet mee in dat beeld. Er hebben anderhalf miljoen mensen op ons gestemd en dat is geweldig. Volgende keer worden we nummer één.” Wilders steekt een hand uit naar de andere partijen, ook al wil niemand met hem in zee. “Als één van de winnaars van de verkiezingen hoop ik op een uitnodiging om te onderhandelen voor een kabinet. En anders gaan we keihard als grootste oppositiepartij de arena in, om ervoor te zorgen dat de patriottische lente alsnog zal plaatsvinden.”