“Muziek drukt geen gevoelens uit, het roept gevoelens op”
Marc Erkens over Vera Lynn in ‘Culture Club’
Vorig jaar won hij de Klara Iedereen KlassiekPrijs voor de bevlogen manier waarop hij klassieke muziek toegankelijk maakt. Nu is hij een van de attracties in het Canvasprogramma ‘Culture Club’, waarin Bent Van Looy en Sofie Lemaire aan zijn lippen hangen als hij aan de piano uitleg geeft bij de muziek die onder zijn vingers schuilt. “Ik vind vertellen makkelijker dan spelen”, zegt Marc Erkens (58), opleidingshoofd Muziek aan de Luca School of Arts in Leuven. Straks heeft hij het over Vera Lynn, die maandag 100 wordt.
DILSEN-STOKKEM -
De muziekpedagoog uit DilsenStokkem heeft alle nodige diploma’s: notenleer, piano, kamermuziek en harmonie en een hoger diploma piano. In 1985 won hij de Tenuto-wedstrijd. “Maar zo’n geweldige pianist ben ik niet”, zegt hij bescheiden. “Ik was soms doodzenuwachtig wanneer ik een concert moest geven. Dan begon ik eerst wat te praten over hetgeen ik ging spelen. Het was babbelen uit noodzaak. En wat improviseren. Mijn eerste optredens waren voor scholen. Als je pubers overvalt met Bach, Beethoven en Brahms, riskeer je dat ze je buiten dragen. Maar een babbeltje vooraf, waarin ik uitlegde waarom ik die muziek zo mooi vond, deed wonderen omdat jongeren je geloven als je het echt meent. Ik ben op dit moment onderweg naar Deinze, waar ik voor een heel ander gezelschap - senioren van OKRA - uitleg ga geven over Bach, Haydn en Mozart. Voor een habbekrats. Maar dit is het liefste wat ik doe. Mijn Limburgs accent en mijn soms te snelle tempo van praten, vinden ze niet erg.”
Jij houdt niet van het onderscheid dat gemaakt wordt tussen klassieke en populaire muziek.
“Dat onderscheid is heel kunstmatig. In de tijd van Beethoven en Mozart werd dat onderscheid niet gemaakt. Zij speelden zowel ernstige als lichtere stukken. Chopin werd in zijn tijd beschouwd als componist van goedkope salonmuziek. Vandaag weet men wel beter. Dat klassiek staat voor ‘oud’ en populair voor ‘gemakkelijk’ is niet meer vol te houden. De kwaliteit van muziek kun je ook niet gelijkstellen met de soort muziek.
”
Dus Vera Lynn misstaat niet in een programma als ‘Culture Club’?
“De makers van het programma hebben een mooie combinatie bedacht. Wim Hendrickx komt vertellen over zijn nieuwe symfonie, ‘Aquarius Dream’, die morgen in première gaat in de Elisabethzaal. Claron McFadden, een Amerikaanse sopraan die in Amsterdam woont, komt daar een stukje uit zingen en we maken van de gelegenheid gebruik om haar ook ‘We’ll Meet Again’ te laten zingen, het nummer waarmee Vera Lynn onsterfelijk werd. Het dateert uit 1939, jongere generaties kennen het niet meer. Ik heb het gisteren nog gecheckt tijdens een inleiding voor een seminarie binnen onze muziekpedagogische afdeling. De docenten kennen het nummer nog, maar bij de studenten ging er geen belletje rinkelen. Ze wisten het achteraf wel te appreciëren.”
Wat is er bijzonder aan?
“Het liedje dateert uit 1939 en werd door Ross Parker en Hughie Charles geschreven als dansnummer voor de ballrooms. In feite is het qua genre een goed gemaakte smartlap, maar dan wel eentje met ijzersterke kwaliteiten. Door het uitbreken van de oorlog vreesde Vera Lynn dat haar carrière een vroegtijdig einde zou kennen maar in 1941 kreeg ze haar eigen radioshow, ‘Sincerely Yours’, waarmee ze de troepen aan het front een hart onder de riem stak. Een nummer als ‘We’ll Meet Again’ was geknipt om de soldaten hoop te geven dat ze hun geliefden snel zouden terugzien. De kracht van het nummer zit volgens mij hierin dat tekst, muziek en begeleiding naadloos bij mekaar aansluiten en bij de tekst ‘don’t know where, don’t know when’ gaat de toon op ‘when’ helemaal de hoogte in. Een pakkend moment. Ook wie niks van muziek kent, voelt dat instinctief aan. Het klinkt vooral heel authentiek. Muziek drukt geen gevoelens uit, muziek roept gevoelens op. En het leuke aan deze muziek is dat het gaat om positieve emoties, zoals tederheid en kwetsbaarheid. Als mens hebben we de capaciteit om elkaar kapot te maken maar ook de capaciteit om zielsveel van elkaar te houden. Een geschiedenisleraar heeft het vaak over die eerste capaciteit, ik acht me gelukkig dat ik het over die andere kan hebben.” Culture Club’, Canvas, 21.15 uur.
album ‘Vera Lynn 100’, met nieuw gearrangeerde versies van haar grote successen, komt vandaag uit. Morgen is er in het Londense Palladium een verjaardagsconcert en zondag zendt BBC2 om 22 uur een documentaire uit, ‘Dame Vera Lynn: Happy 100th Birthday’.