“We geloven niet meer in de politiek”
ROUBAIX/HAUBOURDIN - Emmanuel Macron of Marine Le Pen? In Noord-Frankrijk worstelen kort voor de presidentsverkiezingen van zondag nog veel mensen met die vraag. Zowel in Roubaix waar uiterst links de eerste ronde won als in Haubourdin waar Le Pen zegevie
Roubaix. Aankomst van de legendarische wielerklassieker, maar alle 364 andere dagen van het jaar gewoon de armste stad van Frankrijk. Afgebladderde baksteengevels, leegstaande textielfabrieken: de tristesse is hier nooit ver zoek. Zelfs de bekende Vélodrome aan de Avenue du Parc des Sports ligt er maar triest bij. Sinds de teloorgang van de NoordFranse textielindustrie hakt elke economische baisse er hier zwaar in. Bijna de helft van de 96.000 inwoners van dit verlengstuk van grensmetropool Lille leeft vandaag onder de armoedegrens. En uitzicht op beterschap is er niet. Op woensdagochtend trekken we naar de markt in de volkswijk l’Alma. We ontmoeten er Paul Zilmia, met zijn 25 een van de jongste kandidaten voor de uiterst linkse Jean-Luc Mélenchon, die bijna 20 procent haalde in de eerste ronde, maar op de vierde plaats strandde. Hier in Roubaix haalden Mélenchon en zijn beweging ‘La France insoumise’ 35 procent van alle stemmen, met in sommige wijken uitschieters tot boven de 50 procent.
Valkuil voor de armen
“In deze wijk heeft 51 procent voor Mélenchon gestemd”, zegt Zilmia, terwijl we tussen de kraampjes met exotisch fruit en nephandtassen doorslenteren. “Dit is een erg arme en verwaarloosde buurt. Veel werkloosheid, veel miserie, veel drugs. Er is geen hoop meer. De mensen voelen zich bedrogen door de traditionele partijen. Ze geloven niet meer in de politiek. Als Le Pen verkiezing na verkiezing stemmen blijft winnen, is dat omdat er niet meer naar de mensen wordt geluisterd. Het is een politiek van aanbod, niet van vraag. De traditionele partijen hebben jarenlang miljoenen aan grote bedrijven gegeven, zonder dat die ook maar één job creëerden.” In Roubaix flirt de werkloosheid al jaren met de kaap van 15 procent. In de wijk l’Alma ligt dat cijfer nog veel hoger. “35 procent zit hier zonder werk”, zegt Zilmia. “Veel mensen willen hier weg, maar als je geen werk hebt, kan je geen andere woning betalen. Hier zijn de huizen goedkoop. Daardoor is Roubaix een trappe geworden, een echte valkuil voor de armen.” Even verderop wordt Zilmia aangeklampt door een van de marktbezoekers. “Ik zit al jaren zonder werk”, zegt de man. “Het erge is dat ik écht goesting heb om te werken, ik wil dolgraag. Maar ik krijg gewoonweg niet de mogelijkheid. We worden voortdurend gestigmatiseerd. Er zijn jobs in Roubaix, maar ze worden niet aan mensen van Roubaix gegeven. En al helemaal niet aan de mensen van deze wijk. Dat komt ervan als mensen zoals Sarkozy zeggen dat ze met een hogedrukreiniger wijken zoals deze willen opkuisen. Dat is het volledige misprijzen van de politiek voor mensen zoals ons. Ik ben nu 55, ik heb jarenlang in de metaalindustrie in de buurt van Moeskroen gewerkt. Nu hoor ik dat Macron de pensioenleeftijd wil optrekken en de ouderen langer aan het werk wil houden. Maar als zelfs de jongeren geen werk vinden, hoe moet je dan als 55-jarige nog aan de bak komen? En dan heb ik het nog niet eens over onze pensioenen. Daar heb ik al helemaal geen hoop meer op.” Toch zal hij zondag voor Macron stemmen. “Omdat ik tegen het Front National ben. Mijn vrouw is islamitisch, ik heb mijzelf ook bekeerd tot de islam. Ik sta op de vrijheid van mensen, ook om een hoofddoek te dragen.” Even later wandelt zijn vrouw voorbij. ‘Voor wie ga jij stemmen’, vraagt Zilmia. “Ik stem niet voor Le Pen, maar ook niet voor Macron”, zegt ze. En dan is ze weer weg.
Ik ga mij zondag onthouden om zo min mogelijk gewicht te geven aan de nieuwe president Paul Zilmia,
kandidaat Mélenchon
Slachtoffer van de crisis
“Er is een gelijkenis tussen het electoraat van Mélenchon en Le Pen, in die zin dat het allemaal mensen zijn die geen middelen hebben, die het slachtoffer zijn van de crisis”, zegt Zilmia. “In hun hoofd was Le Pen tot nu toe de enige optie om nee te zeggen tegen het systeem, maar wij hebben hen duidelijk gemaakt dat er een alternatief is met Mélenchon. We vinden elkaar terug in de vaststellingen, maar niet in de oplossingen. Wij gaan uit van het principe dat als je de werkloosheid wilt bestrijden, je moet beginnen met onderwijs en opleiding. Mensen competenties bijbrengen. Herinvesteren in onderwijs, middelen vrijmaken. Daarnaast willen we investeren in de ecologische transformatie en de opwekking van energie uit de zee om jobs te creëren. We willen investeren in de economie. Mijnheer Macron wil alleen de soberheidspolitiek aanhouden.”
Volgens Zilmia is er dan ook veel kans dat kiezers die eerst voor Mélenchon of Fillon stemden in de tweede ronde voor Le Pen zullen gaan. “Veel mensen hebben persoonlijk tegen mij gezegd dat ze nog liever voor Le Pen stemmen, dan voor Macron. Die vent blijft een man van het establishment, ook al zegt hij dat hij progressief is.” Zelf staat Zilmia op de lijn ni Macron, ni Le Pen. “Ik stem voor geen van beiden en ga mij onthouden om zo min mogelijk gewicht te geven aan de volgende president. Stel dat Macron wint met een stem van 40 procent van de Fransen, wat betekent dat mandaat dan? Een zaak is zeker: na de verkiezingen zal er een periode van instabiliteit komen. En dan hoop ik dat Mélenchon toch nog een rol van betekenis kan spelen. Ik ben hier zijn kandidaat voor de parlementsverkiezingen in juni. Ik hoop dat we tijdens die derde ronde ons goed resultaat nog eens kunnen herhalen. En wie weet kan ik dan in Parijs gaan strijden voor onze zaak.”
Scandinavië
Aan de andere kant van de markt deelt een tweekoppig campagneteam van Macron foldertjes uit met zijn programma. Makkelijk is het niet in deze wijk. “De mensen zijn boos. Ik ben ook boos. Maar boosheid is een slechte raadgever”, zegt Jacques Fontaine (65) terwijl hij zijn drukwerk uitdeelt. “Het is niet door kwaad te zijn op buitenlanders of Europa dat je een solidaire samenleving voor morgen bouwt. Volgens ons beantwoordt Macrons programma het best aan de noden van Frankrijk. Het staat het dichtst bij dat van de sociaaldemocraten in Scandinavië.”
Zelf was hij vroeger lid van de socialistische partij. “Maar we zitten vandaag met een erg gereglementeerde samenleving. Macron wil een aantal van die rigiditeiten doorbreken. De economie weer op gang trekken, zonder de zwaksten uit het oog te verliezen. Ik blijf bij Macron dus trouw aan mijn eigen waarden, aan die van de sociaaldemocratie.”
Fontaine verwacht dat Macron zondag zal winnen. “Ook in deze wijk. Omdat hij tegen het ronduit racistische en anti-Europese programma van Le Pen is. Dat dat betekent dat de mensen niet vóór Macrons project zullen stemmen, maar eerder tegen de ander? Ja, maar maakt dat iets uit? ( lacht).”
Ook in het kleine café Chez Bahiou, waar de slappe koffie nog een euro kost, schatten zowel supporters van
Het is niet door kwaad te zijn op buitenlanders en Europa dat je een solidaire samenleving voor morgen bouwt Jacques Fontaine, campaigner
Macron
Fillon als Mélenchon de kans op een overwinning van Macron hoog in. “Ik durf te wedden dat het 55 of 60 procent wordt”, zegt een man met Algerijnse roots aan de toog.
Zilmia blijft voorzichtiger. “Ik denk wel dat Le Pen kans maakt. Dat is triest om te zeggen. Maar ik voel mij daar niet verantwoordelijk voor. Le Pen wint dankzij de mensen die vóór haar stemmen, niet door het feit dat mensen niét voor haar stemmen.”
Beter voor de arbeiders
Waar zeker voor Le Pen gestemd zal worden, is het stadje Haubourdin, aan de andere kant van Lille. Hier koos twee weken geleden 35 procent voor extreemrechts. Al is het moeilijk om op het marktplein iemand te vinden die daar ook openlijk over wil praten. “Het zal kiezen worden tussen twee kwaden”, zegt een vrouw die net in haar auto wil stappen. “Ik moet nog eens heel goed nadenken wat ik zondag ga doen.”
Toch is het haast zeker dat Le Pen in Haubourdin en bij uitbreiding zowat heel Noord-Frankrijk - op uitzondering van steden zoals Roubaix - het laken naar zich toe zal trekken. En dat zal niet alleen dankzij de extreemrechtse basis zijn. “In de eerste ronde heb ik voor Mélenchon gestemd, maar nu ga ik zo goed als zeker voor Le Pen”, zegt Gérard Dengremont (67). “Ik ben eigenlijk eerder links dan rechts, ik ben mijn hele leven arbeider geweest. Daarom dat ik ook voor Mélenchon gekozen heb, als vertegenwoordiger van het volk. Maar als ik nu moet kiezen tussen de bankier Macron en Le Pen, dan zal het die laatste worden. Le Pen heeft bizarre ideeën. Uit Europa treden, daar ben ik niet akkoord mee. Ook al is Europa niet altijd een cadeau. Maar wat te doen? Niet gaan stemmen is ook een stem geven aan Le Pen. En in haar programma staan niet alleen slechte zaken. Ik denk dat het voor arbeiders beter zou zijn mocht Le Pen winnen. Niet alleen voor mezelf, ik ben al 67, maar ook voor mijn kinderen.” Het zijn dit soort kiezers die zondag het verschil zullen maken, want met alleen haar eigen extreemrechtse kiespubliek zal Le Pen er niet komen. Ook al zijn die hier groot in aantal.
Paardenraces
Recht tegenover het gemeentehuis, voor een krantenwinkeltje waar op een doordeweekse middag volop op paardenraces wordt gegokt, legt Hubert Lherondel (54) ons uit waarom zo veel mensen hier voor Le Pen stemmen. Ook hij. “Le Pen is hier altijd populair geweest. Ze komt uit de buurt, uit Henin-Beaumont, maar ze is ook meer geaccepteerd dan haar vader. Ze heeft een andere visie, minder radicaal. Ik stem niet voor Le Pen omdat ik racist zou zijn. Dat ben ik niet. Al ben ik het wel zat dat we zo veel mensen blijven verwelkomen. Frankrijk is de vuilbak geworden. We zijn de slechtste leerling van Europa als het op werkloosheid aankomt. En ik vind dat Europa zelf veel kwaad heeft gedaan, ook aan onze portefeuille. Met mijn stem wil ik aan de andere partijen laten zien dat ze te veel beloftes hebben gemaakt waar ze zich niet aan hebben gehouden. Ze beloven veel, maar er komt niks van in huis. Ik hoop dus dat Le Pen kan winnen, maar ik ben er bijna zeker van dat het toch Macron zal worden. Fransen protesteren wel, maar op het laatste moment draaien ze in het stemhokje toch hun jas. Zo zal het zondag ook zijn.”