150 JAAR DELHAIZE
Hoe twee proffen ons de winkelkar en de avocado leerden kennen
Feest bij Delhaize. Koning Filip onthult vandaag in Brussel een ereplaat voor de 150ste verjaardag van de supermarkt. De keten werd in 1867 gestart door twee professoren met een vernieuwend idee over winkeltje spelen. Dankzij hen leerden de Belgen de winkelkar, de zelfbediening en de avocado kennen.
Een merk, dat is Delhaize vandaag. Weinigen staan er tijdens het laden van hun winkelkarretje nog bij stil dat het eigenlijk een familienaam is. Die van de zonen van Jacques Delhaize, een wijnhandelaar uit de buurt van Charleroi met elf kinderen: twee meisjes en negen jongens. “Twee van hen, Jules en Edouard, waren professoren. De ene in economie, de andere in de letteren”, vertelt Roel Dekelver, woordvoerder van Delhaize. “Beiden waren gepassioneerd door handel. ‘Hoe kunnen we het principe achter de kruidenier op een hoger niveau brengen?’ Die vraag hield hen bezig.” ‘Door efficiënter aan te kopen, te groeperen’, luidde het antwoord. In 1867 richtten ze samen met schoonbroer Jules Vieujant en twee andere broers ‘Delhaize Frères et Cie’ op, een netwerk van winkels dat bevoorraad werd vanuit één plaats en zo beter over prijzen kon onderhandelen. Het werd een succes, en het aanbod groeide. “In het begin hadden ze 400 voedingswaren per filiaal, in 1914 waren het er al 2.180.”
Ook het aantal winkels steeg. In 1950 waren er al meer dan 2.000. Tegenwoordig is Delhaize Le Lion/De Leeuw actief in België, Luxemburg, Griekenland, Bulgarije, Servië, Montenegro, Bosnië en Herzegovina, Roemenië, Indonesië en de VS. Er zijn 2.673 winkels, waarvan 775 in België.
Cultuurschok
“Commerçanten die vooruitkeken”, zo omschrijft Dekelver de broers. “Ze hebben de Belg veel leren kennen. Het beste voorbeeld is de eerste supermarkt. Na de Tweede Wereldoorlog trokken mensen van de Delhaize-top mee op handelsmissie naar de VS. Daar maakten ze kennis met de Amerikaanse supermarkten en deden ze inspiratie op om die ook hier neer te poten.”
Op 18 december 1957 opende de eerste supermarkt van Europa in België, op het Flageyplein in Elsene. “Een winkeloppervlakte van 400 m2, met 4.000 verschillende producten, verspreid over rekken waartussen je met een winkelkar moest rijden”, vertelt Dekelver. “Een cultuurschok voor de Belgen, die tot dan gewoon waren dat ze bediend werden. Plots moesten ze zelf hun producten nemen. Velen aarzelden in het begin zelfs om te komen. Voorverpakte producten? Een karretje om te winkelen? Ze wisten niet wat ze zagen.” De opening van die supermarkt is volgens Dekelver nog steeds het topmoment in 150 jaar Delhaize. “We zijn er trots op dat wij Europa de supermarkt leerden kennen. Daarna volgden veel anderen: GB, Unic, Nopri, noem maar op. Maar wij waren de eersten.” De komst van die anderen deed Delhaize wel van koers veranderen. “Vooral in de jaren 70 en 80 merkten we dat ons concept gekopieerd werd. We moesten iets anders doen: producten brengen die niemand anders had. We introduceerden de ananas, de meloen en de avocado in België, met een foldertje erbij hoe de mensen dat exotische fruit moesten eten. Want ze hadden het nog nooit gezien.”
Bende van Nijvel
Zo trots als ze bij Delhaize vertellen over dat verleden, zo stil zijn ze als het gaat over de zwarte pagi- na’s in hun geschiedenis: de Bende van Nijvel. “Een trauma dat nooit verwerkt raakt binnen het bedrijf”, zegt Dekelver. “Zelfs niet na meer dan 30 jaar. Uit respect voor de nabestaanden communiceren we er niet over. Maar het houdt iedereen hier in het bedrijf nog steeds bezig. Na al die jaren loven we nog altijd 250.000 euro uit aan wie de gouden tip kan geven over de bende. Dat bedrag staat al sinds 1985 opzij.”
Nog 19 Delhaizes in leven
Maar vandaag is het dus feest, zij het zonder de familie Delhaize. Sinds 1928 zit er niemand met die naam meer in het bestuur. Aangetrouwde familieleden volgden hen op. Pierre-Olivier Beckers-Vieujant was de laatste, hij stopte in 2013. Sindsdien is Delhaize geen ‘familiebedrijf’ meer. Door de internationalisering en fusie met Ahold is het een ‘groep’ geworden. De enige link met verleden zijn wat aandelen die de familie nog in handen heeft. Het zou gaan om een paar procenten, maar bevestigd worden die cijfers nooit. Overigens is er voor beleggers weinig reden tot feesten: de koers van het aandeel Ahold Delhaize staat onder druk, nu internetgigant Amazon de biosupermarktketen Whole Foods Market overneemt.