Maduro drukt dictatuur door
1. Waarom gingen de Venezolanen gisteren naar de stembus?
Al wie hoopte dat president Nicolás Maduro nog van gedachten zou veranderen, was eraan voor de moeite. Even na zes uur ‘s ochtends ging hij gisteren stemmen. “Ik wilde een van de eersten zijn. Aan alle Venezolanen: of het nu regent, bliksemt of onweert, doe hetzelfde.”
De beslissing van Maduro om verkiezingen te houden voor een grondwettelijk assemblee veroorzaakte al weken straatprotest in het land. Maduro wil de grondwet van zijn voorganger Hugo Chávez veranderen. Chávez schreef eerst een referendum uit over dat idee en organiseerde nadien verkiezingen. Maduro besefte dat hij niet zo populair is als Chávez en dat hij dat referendum nooit zou halen. Dus schreef hij de verkiezingen per decreet uit.
Die verliepen ook niet volgens de regels van de kunst in een democratie. Alle kandidaten voor de 545 zitjes waren sympathisanten van het regime. Er waren 181 zitjes voor vissers, arbeiders, landbouwers, kortom ‘het gewone volk’, die alleen door ‘het gewone volk’ verkozen mochten worden. Voor de 364 andere zitjes kon in heel het land gestemd worden. Vissers mochten gisteren dus twee stemmen uitbrengen. Een stem op het platteland was door het kiessysteem ook veel meer waard dan een stem in een grote stad, waar Maduro erg onpopulair is. De oppositie boycotte de stembusgang. Uit een peiling van Datanálisis bleek eerder dat twee derde van de Venezolanen tegen de verkiezingen was. Uit eerste berichten bleek de opkomst erg laag te zijn.
2. Hoe verliep de verkiezingsdag?
Erg woelig. Nog voor de stemhokjes open gingen, vielen er al doden: een kandidaat voor de assemblee werd in zijn huis doodgeschoten, een oppositiefiguur kreeg op straat de kogel. Sinds de lente zijn er al meer dan honderd slachtoffers gevallen bij protest tegen de regering. Meer dan vierhonderd betogers zitten in de cel.
3. Wat verandert er straks?
Maduro wil de grondwet veranderen om het parlement, dat in principe verkozen is tot 2021, buitenspel te zetten. Na de dood van Chávez, die hem als zijn opvolger aanduidde, won hij de presidentsverkiezingen in 2013 met een nipte meerderheid. Twee jaar later haalde de oppositie twee derde van de zetels bij de parlementsverkiezingen, een zware nederlaag voor de president. Sindsdien heeft hij zijn greep op het gerechtelijke systeem verder versterkt om de macht van het parlement uit te hollen. Het ziet ernaar uit dat de assemblee zich niet alleen met de grondwet zal bezighouden, maar ook het parlement naar huis wil sturen om de touwtjes als een ‘supermacht’ in handen te nemen. Zo bereidt Maduro zich ook voor op de presidentsverkiezingen die er volgens de huidige grondwet voor eind volgend jaar moeten komen. Zonder vals spelen, kan hij die niet winnen. Met een nieuwe grondwet kan hij ze ook gewoon schrappen. Op dit moment steunt nog maar 23 procent van de Venezolanen hem.
4. Hoe onverdeeld staan de chavisten achter president Maduro?
Enkele dissidente stemmen spraken zich tegen de verkiezingen uit. Het is onduidelijk hoe sterk die groep is binnen het chavisme. Chávez was populair en kon profiteren van de hoge olieprijzen. Vandaag ligt de Venezolaanse economie in puin. Verwacht wordt dat ze tegen het einde van het jaar met 35 procent gekrompen zal zijn in vergelijking met het moment dat de weinig charismatische Maduro aan de macht kwam. Maduro kon heel wat militairen aan zich binden door hen de controle te geven over de voedselverdeling, havens en mijnen. Zo kunnen ze zich makkelijk verrijken. Maar helemaal gerust is de president niet. Volgens The Economist worden hij en zijn entourage niet door Venezolaanse militairen maar door een legertje Cubaans veiligheidsagenten beschermd.
5. Kan de toestand ontmijnd worden?
Het Vaticaan probeert al maanden zonder veel succes te bemiddelen. Spanje stuurde de gewezen premier Zapatero al verschillende keren naar Caracas om te onderhandelen met de regering. Die slaagde erin een van de oppositiefiguren, Leopoldo López, uit de gevangenis te krijgen. Niet alleen is duidelijk dat Maduro niet wil wijken van de macht, ook de oppositie blijft slecht georganiseerd. Het ziet ernaar uit dat het eerst nog erger zal worden, voor er beterschap komt in het land.