“Beken kleur, Catalonië”
Premier Rajoy geeft Catalanen vijf dagen om duidelijkheid te scheppen
“Tussen democratische wet en ongehoorzaamheid is geen bemiddeling mogelijk.” Premier Mariano Rajoy heeft gisteren in een toespraak tot het Spaanse parlement alle voorstellen tot bemiddeling in het conflict met de Catalaanse nationalisten afgewezen. Eerder op de dag eiste de Spaanse regering van de Catalanen een duidelijk antwoord op de vraag of ze ja dan nee de onafhankelijkheid uitgeroepen hebben. Van het antwoord hangt af of Madrid het Artikel 155 van de Spaanse grondwet gebruikt om de Catalaanse autonomie op te schorten. Volgens Spaanse mediaberichten geeft Madrid de Catalaanse ‘president’ Puigdemont tot maandag “om terug te keren naar de grondwettelijke orde’’. Puigdemont vroeg dinsdag een mandaat aan het Catalaans parlement om de onafhankelijkheid uit te roepen maar vroeg ook om die tijdelijk op te schorten. Hij wilde daardoor een dialoog met de Spaanse regering mogelijk maken.
Fiesta
Vandaag viert Spanje zijn Fiesta
Nacional, op de dag dat Columbus Amerika ontdekte. De ‘dag van de Hispanidad’ wordt in Madrid gevierd met een militair defilé gepresideerd door de koning. Het feest krijgt een bijzonder karakter nu de Catalaanse crisis na de opgeschorte onafhankelijkheidsverklaring in een onbesliste fase beland is. De dreiging van escalatie blijft echter in de lucht. Gisteren eiste premier Rajoy duidelijkheid over de vraag of de onafhankelijkheid ja dan nee is uitgeroepen. Pas na een klaar antwoord kan de Spaanse regering beslissen of ze maatregelen moet nemen, aldus de premier na een ministerraad op het voor Spaanse begrippen zeer vroege tijdstip van negen uur. De regering neemt dan (volgens Spaanse media) tot donderdag 19 oktober de tijd om het Catalaanse antwoord te analyseren.
Grondwet
Direct na de persconferentie van Rajoy maakte de socialistische leider Pedro Sanchez – wiens partij het conservatieve minderheidskabinet van Rajoy ‘tolereert’ – dat hij met de premier had afgesproken om de eerste stap te zetten richting grondwetswijziging. Die ‘update’ na veertig jaar zou dienen om de relatie tussen de centrale regering en de autonome regio’s te veranderen. In zijn toespraak tot het Spaanse parlement later op de dag bevestigde Rajoy dat een grondwetswijziging mogelijk is, maar enkel binnen de wet.
De toespraak van de premier stond bol van woorden als ‘wet’, ‘wettigheid’ en ‘grondwet’, kenmerkend voor de harde legalistische opstelling van de Spaanse premier in het conflict. Zonder wetten geen democratie, aldus Rajoy, die de Catalaanse regeerders voortdurend de les las over hun schuld aan de crisis door de organisatie van het illegale referendum “op een manier die in geen enkel land aanvaard zou worden”. “Het was een manier om een onafhankelijkheid op te leggen die maar weinigen willen.”
Artikel 155
Niet alleen Madrid eist van Puigdemont dat hij een eind maakt aan zijn dubbelzinnigheid. Ook de extreemlinkse CUP, de partij die de separatisten aan een meerderheid in het Catalaanse parlement helpt, wil dat hij een tijdslimiet stelt aan de opschorting van de onafhankelijkheid: een maand uitstel, meer niet.
Voor Madrid hangt van zijn duidelijkheid af of er al dan niet gegrepen wordt naar de ‘nucleaire optie’ in de Spaanse grondwet: het artikel 155 dat het de centrale regering mogelijk maakt om met “alle noodzakelijke middelen” een autonome gemeenschap aan te manen om haar verplichtingen na te komen en het algemeen belang te vrijwaren. Als die gemeenschap dat weigert, moet de premier de Spaanse Senaat inschakelen (waar Rajoys Partido Popular een meerderheid heeft). De senaat moet vervolgens de inschakeling van artikel 155 toestaan.
Het nooit gebruikte artikel zegt overigens niet wat de concrete maatregelen zijn die de centrale regering al dan niet kan inzetten. Of een inzet van het leger daarbij hoort, is onduidelijk. De Spaanse strijdkrachten staan klaar om de politie en Guardia Civil “bij te staan”, als dat nodig is. Een plan in die zin is inmiddels al geactiveerd, was gisteren te horen.