Speekseltest wijst uit of u te moe bent om te rijden

Stoffen in je mond verraden of je slaperig bent

Wetenschappers zijn erin geslaagd om uit ons speeksel af te lezen hoe moe we zijn. Dat opent de deur voor een nieuwe test in het verkeer, want slaperigheid speelt naar schatting bij 10 tot 25 procent van de ongevallen een rol. “Een speekseltest voor vermoeidheid is een interessante piste om aan preventie te doen”, vindt ook Vias, het instituut voor verkeersveiligheid. Tests om snelheid, drugs of alcohol in het verkeer te meten kenden we al. Maar als het van Franse onderzoekers afhangt komt daar binnenkort nog een tester bij: eentje om na te gaan of we scherp genoeg staan om achter het stuur te kruipen. Experts van het slaapcentrum in het Parijse ziekenhuis Hôtel Dieu identificeerden twee stoffen in ons speeksel die vertellen hoe vermoeid we zijn. Ze lieten zeventien proefpersonen twee opeenvolgende nachten amper drie uur slapen en legden hun speeksel onder de microscoop. Daaruit bleek dat de waarden van het hormoon cortisol en het enzym alfaamylase fors waren gedaald. “Beide stoffen geven een goede indicatie van de activiteit van ons zenuwstelsel”, zegt professor Johan Verbraecken van het Slaapcentrum aan het UZ Antwerpen. “Als die waarden in ons speeksel heel laag liggen, wil dat zeggen dat we een slaaptekort hebben en niet fit genoeg zijn om goed te presteren. Ook niet achter het stuur.” Want wie slaperig de weg op gaat, reageert trager, is minder alert en stuurt slechter. Precieze cijfers over verkeersongevallen die te wijten zijn aan vermoeidheid bestaan niet, maar schattingen variëren van 10 tot 25 procent.

Zelfcontrole

“De technologie moet eerst op punt staan, maar een test kan preventief van nut zijn”, zegt Stef Willems van het Vias. “Momenteel is er geen enkel objectief meetinstrument voor vermoeidheid. Natuurlijk moet je eerst bekijken hoe je die test gebruikt.”

De meest logische piste is dat bestuurders die op eigen houtje gebruiken om bijvoorbeeld tijdens lange ritten te meten of ze niet beter even aan de kant gaan. Politiecontroles lijken minder evident. “Je kan ook moeilijk verbieden aan chirurgen of brandweermannen die net een lange shift hebben gedaan, om naar huis te gaan”, zegt Willems.

In elk geval is een eenvoudige tester, zoals de commerciële alcoholtesters, niet voor morgen. “De eerste tests zijn uitgevoerd met dure apparaten in het laboratorium”, zegt Verbraecken. “Het zal nog even duren voor er een toepassing voor de consument komt.” Sowieso raadt het Vias aan om maximaal twee uur aan een stuk te rijden. “Trucjes zoals het raam openen of de radio harder zetten helpen niet. Het beste is een powernap van zo’n 20 minuten.”