Transparantie

De race is gelopen. Vandaag verstrijkt de deadline voor het indienen van de finale offertes voor de vervanging van onze 40 jaar oude F-16-gevechtsvliegtuigen. Vanaf nu is het aan de 33 experten van Defensie en de FOD Economie om zich te buigen over de ‘aankoop van de eeuw’: 34 nieuwe toestellen voor een prijs van alles samen 4,7 miljard euro. Tegen eind mei wordt het oordeel van de expertengroep verwacht. Dan heeft de regering nog ruim een maand om het dossier politiek te beslechten, wil ze op de NAVOtop van 11 en 12 juli in Brussel kunnen uitpakken met goed nieuws. Twee kandidaten zijn officieel nog in de running: de Amerikaanse F-35 en de Brits-Duitse Eurofighter. De Franse Rafale neemt niet deel aan de competitie, zo zei Dassault-topman Éric Trappier gisteren in Brussel. Frankrijk stelt via de politieke achterdeur een veel bredere defensiesamenwerking voor, een charmeoffensief dat vooral in Wallonië weerklank vindt. Niet toevallig gaf Trappier zijn persconferentie gisteren in de Warande, de club voor Vlamingen in Brussel. Zijn boodschap: de Rafale is “het beste vliegtuig ter wereld” en ons land zou er dus goed aan doen het voorstel toch eens te bekijken. Die heldere boodschap staat in schril contrast met de flou die rond het Franse dossier hangt. Als de Rafale het beste toestel is, waarom neemt constructeur Dassault dan niet gewoon deel aan de competitie? De Franse achterkamerpolitiek leidt ook binnen de regering tot wrevel. Defensieminister Steven Vandeput (N-VA) wil alleen de officiële kandidaten beoordelen, premier Charles Michel (MR) verschuilt zich achter juridische analyses om het Franse aanbod nog niet meteen af te slaan. Dat is diplomatiek slim gezien, maar tussen nu en juli zal Michel zijn Franse vrienden toch moeten teleurstellen. Met het Agusta-Dassault-schandaal uit de jaren 90 in het achterhoofd, zou MR moeten weten dat transparantie in miljardendossiers als deze essentieel is.

Alleen door in alle openheid de concurrentie te laten spelen, kan de regering deze aankoop verantwoorden. Want welk toestel het ook wordt, de komende tijd zal de kritiek op de prijs van 4,7 miljard geheid aanzwellen. Oppositiepartijen sp.a en Groen rekenden nu al uit hoeveel rust- en ziekenhuizen je wel niet kan bouwen voor dat geld. Zo creëren ze een valse tegenstelling. Alsof ons welvaartspeil behouden kan worden zonder geopolitieke stabiliteit. Alsof ons land kan blijven besparen op defensie, zonder de gevolgen te dragen. De Romeinse schrijver Vegetius besefte 16 eeuwen geleden al dat dit een illusie is toen hij schreef: si vis pacem, para bellum. Wie vrede wil, moet zich voorbereiden op oorlog. En dat geldt zeker in een veranderende veiligheidsomgeving waarin de Amerikaanse suprematie waarop Europa zo lang teerde, plaats maakt voor een multipolaire wereld waarin het gevaar van alle kanten kan komen.

Als de Franse Rafale het beste toestel is, waarom neemt constructeur Dassault dan niet gewoon deel aan de competitie?