De nieuwe vakbond
Door Indra Dewitte
Rudi De Leeuw, 12 jaar lang topman van de socialistische vakbond ABVV en sinds jaar en dag plaag van menig politicus en werkgeversorganisatie, stopt ermee. Hij wordt 65 en wil plaatsmaken voor jonger bloed. Maar na de grote betoging deze week tegen de pensioenhervormingen vindt hij dat de vakbonden meer dan ooit nodig zijn. Het is minder zeker of iedereen er zo over denkt, want gewone mensen zijn al die vakbondsacties vooral hartsgrondig beu.
Toch moeten we toegeven dat de vakbonden veel hebben bijgedragen aan onze warme samenleving. De betaalde vakantie, het vrije weekend en het feit dat lonen niet meer deels in natura worden uitbetaald, zijn allemaal dingen die er dankzij hard vakbondswerk zijn gekomen. Mensen vergeten snel, maar zo’n 160 jaar geleden werkte zowat iedereen 14 uur per dag voor een hongerloon en was ook kinderarbeid de normaalste zaak van de wereld. Het is in die ellendige omstandigheden dat sommige werknemers zich zijn gaan organiseren in een vakvereniging. Het idee erachter was simpel, maar efficiënt: er zou meer worden geluisterd naar een groep mensen dan naar een individu en onderlinge solidariteit kon helpen om overeind te blijven in tijden van miserie. En het bleek te werken. Vandaag moet niemand nog bang zijn voor onverwachte tegenslagen, zoals een ontslag of ziekte. De sociale zekerheid is een evidentie geworden.
Terwijl we teren op die verworvenheden, verandert de wereld razendsnel. Artificiële intelligentie en robots zorgen voor totaal nieuwe uitdagingen. Het is niet de moordende concurrentie van lageloonlanden, maar de enorme innovatie die ervoor zorgt dat er nood is aan een andere manier van denken. Binnenkort zullen robots duizenden jobs overnemen. Boekhouders, bankbedienden, professionele chauffeurs, dokters, leraren, poetshulpen… de lijst van beroepen die er straks misschien niet meer zijn, is eindeloos. Dat heeft ongelooflijk veel voordelen, maar het zal tegelijk een ongekende hervorming vragen van onze arbeidsmarkt. Want hoe gaan we straks het beschikbare werk (her)verdelen en op welke manier houden we ons welvaartspeil overeind? Daarover gaat het. Er zal niet minder, maar meer overleg nodig zijn tussen de overheden, werkgeversorganisaties en vakbonden.
Daar ligt de toekomst van de vakbond 4.0: mee nadenken over de jobs en de arbeidsmarkt van de toekomst. De vakbonden moeten zichzelf niet heruitvinden, maar hervormen. Hun basisopdracht blijft uiteindelijk dezelfde: ijveren voor een betere samenleving. Als ze daarin slagen, zijn ze meer nodig dan ooit tevoren.
De vakbonden moeten zichzelf niet heruitvinden, maar hervormen. Hun basisopdracht blijft uiteindelijk dezelfde: ijveren voor een betere samenleving. Als ze daarin slagen, zijn ze meer nodig dan ooit tevoren