Gestolen adelaar van Ambiorix na 50 jaar gevonden
Amateur-archeoloog vindt na halve eeuw verdwenen stuk van standbeeld terug
Ik heb moeten beloven dat ik de identiteit van die mensen niet zal vrijgeven
Eugène DEVUE
TONGEREN / GLONS - Al een halve eeuw staat stoere Ambiorix incompleet op zijn dolmen op de Tongerse Markt. Op een handvol ingewijden na, wist niemand dat. Het ontbrekende stuk, de Romeinse adelaar die Ambiorix al sinds de inhuldiging in 1866 onder zijn rechtervoet in bedwang hield, was al spoorloos sinds 1965. Nu is de arend teruggevonden en naar het Tongerse stadsarchief gebracht. Wat volgt, is de onwaarschijnlijke maar waargebeurde verdwijning van een Ambiorixattribuut een halve eeuw geleden en volhardend speurwerk van amateurarcheoloog Eugène Devue uit
Glons zoveel jaren later.
Oktober, november 1970. Eugène Devue uit Glons, nu 73 en oud-leraar, zit als student filosofie en godsdienstwetenschapen op zijn kot, Parkstraat 17 in Leuven. “Die avond kwamen vrienden terug van een avondje uit. Ze hadden al wat pinten op en begonnen straffe verhalen op te diepen. Een van die gasten van die kliek vertelde het verhaal dat ze eens na een nachtje stappen in Tongeren en een poging om naast Ambiorix te staan een stuk hadden meegenomen van het standbeeld, een soort vogel. Dat was het verhaal. Ik hechtte er toen geen geloof van: Opschepperij van iemand die te veel gedronken heeft, dacht ik.”
Januari 2017. Het Geschied- en Oudheidkundig Genootschap Riemst, in de wandeling Gogri, organiseert een avond over Ambiorix. Eugène Devue, een gepassioneerd amateurarcheoloog en lid, gaat er naar toe. Daar houdt o.m. Bilzenaar Frits Berckmans, een autoriteit inzake het Ambiorix-standbeeld, een uiteenzetting. “Tijdens die lezing vertelt Berckmans terloops dat het standbeeld zoals het er nu staat niet compleet is. Er is een vogel verdwenen, zei hij. Het was maar een detail in het geheel van zijn uiteenzetting, maar bij mij rinkelde toen plots een belletje. Was dat Leuvense verhaal dan toch niet verzonnen?”
Dancing Real
In amateur-archeoloog Devue, die overigens goed Nederlands spreekt, wordt een amateur-detective wakker. “Ik heb dus die oude Leuvense vriend proberen terug te vinden die mij dat verhaal verteld had. Maar die verbleef toen in Maleisië. Drie maanden later kreeg ik antwoord op mijn e-mail. Hij noemde me drie namen van mensen die er die avond in Tongeren bij waren. Twee van die drie kende ik. Zo heb ik uiteindelijk de hele groep van die Tongerse nacht kunnen samenstellen. Het waren er twaalf, allemaal zeventigers nu. Een ervan is al overleden. Niet allemaal studenten, het was een gemengd gezelschap. Acht van die twaalf personen heb ik gesproken. De laatste had de arend.” Niet iedereen wilde even graag erbedoelde over spreken, niet alle getuigenissen liepen helemaal gelijk, maar er waren genoeg overeenkomsten om het verhaal min of meer te kunnen reconstrueren. “Het was in 1965, de avond - waarschijnlijk een zaterdagavond - dat dancing Real langs de Luikersteenweg in Tongeren opende. In elk geval, er was gratis drank. Die kliek, die regelmatig samen een pint ging pakken, ging dus naar de Real. Toen het gedaan was met gratis drank, zijn ze verder gaan doorzakken in het centrum van Tongeren.”
Dronken
Het vervolg laat zich raden. Het werd een zattemansbedoening. En wie staat daar centraal op de Markt, tussen al die cafés? Eugène Devue: “Enkelen wilden naast Ambiorix poseren en begonnen te klimmen. Maar dat is niet eenvoudig. Een ervan greep zich vast aan die arend, maar die kwam los. De man viel. Het heeft niet veel gescheeld of hij raakte gespiest op de lansen van de omheining rond Ambiorix.” Maar het bleef gelukkig vrolijk en de niet trofee ging verder mee op kroegentocht. “Waar ze hem nog hebben proberen te verpatsen om nog wat te kunnen drinken. Een tooghanger wilde er 500 frank voor geven, maar had het geld niet op zak.”
Identiteit blijft geheim
Eugène Devue heeft de Ambiorixarend, die zich niet in Limburg bevond, vorige week op 28 juni, terugbezorgd aan de stad Tongeren. “Ik wilde niet dat dit in handen van verzamelaars kwam. Dit moet terug naar Ambiorix.”
Eén ding heeft hij moeten beloven: “Ik zal in geen enkel geval de identiteit prijsgeven van die mensen. De man, die uiteindelijk de arend had, heeft hem de eerste dagen verstopt in een kolenkelder. Zo benauwd had hij het. En dat gevoel was nog niet helemaal verdwenen. Het object is uiteindelijk perfect bewaard gebleven. Alleen de vleugels ontbreken. Die zaten gehecht in uitsparingen op de rug van de arend. Die wil ik nog vinden.” Burgemeester Patrick Dewael vindt het een fantastisch verhaal. “Grappig ook. Het had niet mogen gebeuren, maar het einde is wel mooi. De arend van Ambiorix is terug. We gaan nu de staat ervan onderzoeken. De bedoeling is om het stuk terug te plaatsen op zo’n manier zoals het bedoeld was door beeldhouwer Bertin.”