‘Stad Limburg’ goed voor 600 miljoen
Lode Vereeck: “Fuseer 42 steden en gemeenten naar Antwerps model”
BRUSSEL - Als de 42 Limburgse steden en gemeenten zouden fuseren tot de ‘Stad Limburg’ komt er elk jaar 600 miljoen euro uit het Vlaams gemeentefonds naar onze provincie. Vandaag is dat amper 240 miljoen euro.
Dat heeft professor Lode Vereeck van de UHasselt berekend. Bij fusie naar 14 Limburgse steden (de huidige politiezones) zou de jaardotatie uit het Gemeentefonds met 61 miljoen euro stijgen. Bij een fusie naar drie steden (de kiesdistricten) bedraagt de stijging 337 miljoen euro per jaar.
Bij de fusiestad Limburg zou de jaarlijkse Gemeentefondsdotatie stijgen van 240 miljoen euro nu naar 600 miljoen euro. “Naar Antwerps model pleit ik voor de installatie van één stadsbestuur met 42 districtsraden, districtsburgemeesters en districtsschepenen om zo de eigenheid van onze huidige steden en gemeenten te vrijwaren”, zegt Vereeck.
361 miljoen euro, of 696 euro per Limburger. Dat geld zou onze provincie elk jaar extra ontvangen uit het Gemeentefonds, als de 42 Limburgse steden en gemeenten zouden fuseren tot één Stad Limburg. Dat blijkt uit een onderzoek van professor overheidsfinanciën Lode Vereeck (UHasselt). “Natuurlijk zullen de steden en gemeenten zich verzetten”, aldus Vereeck, “maar je kan dat oplossen door het Antwerps model hier uit te rollen: één groot stadsbestuur Limburg, aangevuld met 42 districtsraden, met 42 districtsburgemeesters en -schepenen.”
Gemeenten die vrijwillig fuseren, krijgen van de Vlaamse overheid een eenmalige schuldvermindering van 500 euro per inwoner, met een plafond van 20 miljoen euro per fusie. Daarnaast kunnen fusies een hogere ranking in het Gemeentefonds in de hand werken, simpelweg omdat de vijf parameters wijzigen (zie kader rechts). Let wel: de Vlaamse regering heeft vastgelegd dat een fusie nooit kan leiden tot minder inkomsten uit het Gemeentefonds. Professor Lode Vereeck en Eveline Grauls van UHasselt hebben berekend welke impact fusies in Limburg hebben op de verdeling van de middelen uit het Gemeentefonds.
1. Huidige fusie Oudsbergen
Met 23.415 inwoners krijgt de nieuwe fusiegemeente Oudsbergen (Meeuwen-Gruitrode en Opglabbeek) op 1 januari een eenmalige schuldvermindering van 11,7 miljoen euro. De fusie genereert geen extra middelen uit het Gemeentefonds en blijft op 5,5 miljoen euro per jaar.
2. Huidige fusie Pelt
De nieuwe fusiegemeente van Overpelt en Neerpelt zal vanaf 1 januari 32.641 inwoners tellen. Dit betekent een eenmalige schuldvermindering van 16,3 miljoen euro. De jaardotatie uit het Gemeentefonds blijft op 7,2 miljoen euro.
3. Fusiestad Hasselt-Genk
Als de twee Limburgse centrumsteden zouden fuseren, wordt Hasselt-Genk met 143.631 inwoners de derde grootste gemeente van Vlaanderen, na Antwerpen en Gent. Ze geniet dan een eenmalige schuldvermindering van 20 miljoen euro (zonder plafond was dit 71,8 miljoen euro). De fusiestad zou jaarlijks 70,8 miljoen euro uit het Gemeentefonds krijgen. Dit is 7,5 miljoen euro meer dan beide steden vandaag (opgeteld) krijgen.
4. Limburg krijgt 14 fusiesteden
Limburg telt 14 politiezones. Als de gemeenten van die zones zouden fuseren tot 14 steden, zou dit weinig effect hebben. Elf fusiesteden krijgen geen cent meer uit het Gemeentefonds. Sint-Truiden-GingelomNieuwerkerken zien hun Gemeentefondsdotatie jaarlijks met 813.000 euro stijgen tot ruim 17 miljoen euro. De fusiestad Beringen-Ham-Tessenderlo ziet zijn inkomsten jaarlijks stijgen met 13,4 miljoen euro tot 29,3 miljoen euro. Als Hasselt, Zonhoven, Diepenbeek, Halen, Lummen en Herk-de-Stad (politiezone Limburg Regio Hoofdstad) zouden fuseren, rijven ze samen 72 miljoen euro per jaar binnen, of 22,7 miljoen euro meer dan nu. “Deze relatief kleinschalige fusies doen de jaardotaties uit het Gemeentefonds met amper 61 miljoen euro per jaar stijgen. De financiële impact is dus relatief beperkt”, meent Vereeck. “Idem voor de kostenefficiëntie. In Zwitserland heeft onderzoek na de grote gemeentefusies van 2001-2014 uitgewezen dat die meer hiërarchie en bureaucratie hebben veroorzaakt. De schaalvoordelen van de fusie waren immers al door eerdere samenwerking opgesoupeerd.”
5. Limburg krijgt 3 fusiesteden
Voor de provincieraadsverkiezingen van 14 oktober moet de Limburger, naargelang zijn woonplaats, kiezen in een van de drie districten (Noord, Midden en Zuid). Als de betrokken gemeenten van die districten zouden fuseren tot drie grote fusiesteden, stijgt de jaarlijkse dotatie uit het Gemeentefonds voor de drie steden samen met maar liefst 337 miljoen euro tot 576,6 miljoen euro.
“Dit is een substantiële verhoging van 140 procent”, aldus Lode Vereeck.
6. Limburg wordt één fusiestad
Als de 42 Limburgse steden en gemeenten vandaag zouden fuseren tot één ‘stad Limburg’ dan zou die met 863.425 inwoners meteen de grootste stad van Vlaanderen worden. De eenmalige schuldvermindering van 20 miljoen euro mag dan verwaarloosbaar zijn, de dotatie uit het Gemeentefonds is dat niet. Die stijgt van 239,8 miljoen euro vandaag (voor de 42 steden en gemeenten samen) naar 600,8 miljoen euro. Dit is een stijging van 361 miljoen euro of 150 procent. Daardoor zou er jaarlijks 696 euro naar elke Limburger gaan, of bijna drie keer meer dan vandaag het geval is. “Natuurlijk zullen de Limburgse steden en gemeenten zich hier in het begin tegen verzetten”, meent Lode Vereeck. “Maar je kan dit oplossen door het Antwerpse model hier uit te rollen: je vertrekt van één groot stadsbestuur Limburg met 42 districtsraden, met districtsburgemeesters en -schepenen. Wettelijk kan dit perfect. Zo organiseer je een administratieve fusie waarbij de eigenheid van de 42 steden en gemeenten behoudt maar jaarlijks wel 361 miljoen euro extra inkomsten int. Dit is zelfs meer dan de 317,5 miljoen euro van het SALK-actieplan die de voorbije vijf jaar naar Limburg zijn gekomen.”
Met zo’n superfusie is meteen de 326 miljoen euro weggewerkt die Limburg elk jaar opnieuw misloopt omdat Brussel deze provincie niet geeft waar ze recht op heeft - de zogenaamde Limburgtoets die professor Vereeck begin 2015 heeft gemaakt.