Referendum over passionele naamstrijd in Macedonië
SKOPJE - Macedoniërs stemmen zondag of ze de naam van hun land willen veranderen in Noord-Macedonië. Daarmee zou een van de meest onwrikbare burenruzies in Europa beslecht kunnen worden. De afloop van de naamstrijd is echter verre van zeker.
Zondag staan de Macedoniërs voor de keus: moet hun land het voorvoegsel ‘Noord’ krijgen om op termijn toetreding tot de NAVO en de EU mogelijk te ma- ken? Na een kwarteeuw koppig ruziën bereikte de Macedonische regering in juni een compromis met buurland Griekenland. Dat betwistte altijd het recht van de Slavische Macedoniërs om de naam te gebruiken die herinnert aan Alexander de Grote, de heerser die de Griekse beschaving het verst uitbreidde.
Zon
Het conflict begon in 1991, toen de deelrepubliek Macedonië zich (geweldloos) afscheidde van het bloedig uit elkaar vallende Joegoslavië. De Griekse buren reageerden meteen afwijzend op het ontstaan van een soevereine staat die dezelfde naam aannam als hun eigen regio rond de stad Thessaloniki.
Vanaf het begin ging het over nationale identiteit. Volgens Athene had de ex-Joegoslavische republiek geen enkele aanspraak op het glorieuze erfgoed van het antieke Macedonië.
Zo moest het nieuwe land zijn vlag veranderen waarop de gouden zon van Vergina tegen een rode achtergrond staat, het symbool van de Macedonische dynastie waarvan Alexander de grootste vertegenwoordiger was. Grieks Macedonië heeft immers precies hetzelfde symbool maar op een blauwe achtergrond. Dat voedde de Griekse achterdocht dat de nieuwe staat een oogje had op Macedonisch gebied in Griekenland.
In 1993 vetode Athene onder internationale druk niet langer het lidmaatschap van Macedonië in de VN. Het land moest dan wel de ‘Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië’ heten (FYROM in de Engelse afkorting). Twee jaar later, na een Griekse economische boycot, veranderde Macedonië ook nog eens zijn vlag. Voor de Grieken was het niet genoeg. Ze dwarsboomden elke poging van hun buurland – ‘Skopje’ volgens het Griekse taalgebruik – om toenadering tot de EU of de NAVO te zoeken.
Akkoord
In juni bereikten de Griekse premier Tsipras en zijn Macedonische collega Zaev een historisch akkoord: Macedonië zal voortaan Noord-Macedonië heten. Maar het compromis blijft omstreden. Tsipras’ rechtse coalitiepartner Onafhankelijke Grieken wil er niet van weten. En in Macedonië roept president Ivanov op tot een boycot van het referendum. Op de achtergrond probeert ook Rusland de stemming te beïnvloeden, tégen het compromis. Dat is pas geldig als 50 procent + 1 van de 1,8 miljoen kiezers vóór is, bij een opkomst van 50 procent + 1. Volgens peilingen zal een meerderheid zondag voor het akkoord stemmen. Maar ook dan is de strijd niet gestreden. Het referendum is enkel raadgevend: het Macedonische parlement moet de grondwetswijziging met twee derde van de stemmen goedkeuren. Dan moet ook het Griekse parlement nog volgen. En daar is het nationalistische verzet zo mogelijk nog heviger.