Een blik in het atelier van de duivel
Angst?
“Echte macht is - ik wil het woord niet eens gebruiken - angst.” Zegt Donald Trump vooraan in dit boek tegen de auteur, nog voor de verkiezingen.
Waarom uitgerekend dit Trump-boek?
In de VS verschijnt elke week wel een boek over president Trump. Maar ‘Angst’ is geschreven door Bob Woodward (75), een van de bekendste journalisten van de VS. Hij en zijn collega Carl Bernstein brachten in het begin van de jaren zeventig de Watergate-affaire aan het licht, een zaak die leidde tot het aftreden van president Nixon. Ze waren toen allebei nauwelijks dertig. De film ‘All the President’s Men’ met Dustin Hoffman (Bernstein) en Robert Redford (Woodward) legde de faam van de twee journalisten vast.
In een serie van achttien boeken bleef Woodward de acht opvolgers van Nixon volgen. ‘Angst’ is het negentiende boek, Trump zijn negende president. Zijn concept is simpel maar arbeidsintensief. Ruim een jaar lang praat je met mensen uit de onmiddellijke omgeving van Trump. Met naam als het kan, anoniem in geval van nood; alles op band, als bewijsmateriaal. Hoe kun je dat onopvallend doen? ‘s Avonds laat, ’s nachts. Rond Trump heerst veel frustratie, iedereen wil zijn hart wel luchten. En Woodward komt aan huis, kun je ’t mooier hebben? Trump zelf heeft een interview geweigerd.
Op 11 september is het boek in het Engels verschenen - verkoop eerste week: 1,1 miljoen exemplaren - met behulp van acht vertalers op 20 september in het Nederlands.
Is het de moeite?
Ja en nee.
‘Ja’, omdat het veel op een rij zet. De Trump-gekkigheden en -stunts volgen elkaar snel op, wie kan het bijhouden? Met dit boek ben je in een weekend tijd weer helemaal mee.
‘Ja’ ook omdat je inzicht krijgt in een brein dat lijkt op een gril van de natuur. Is Trump ‘een geniaal strateeg’ of ‘zo zot als een deur’? En dan valt vaak het begrip reality distortion, realititeitsvervorming. Zoals een bakker zijn deeg kneedt ter voorbereiding van het bakken van zijn broden, zo pakt hij zijn eigen werkelijkheid vast, kneedt haar, vergeet alles wat was en liegt tot hij zwart ziet. Het is een ‘levensfilosofie’ die ook bij Apple-stichter Steve Jobs ter sprake komt.
En nee?
‘Nee’, omdat veel nieuws oud is, allang uit- gelekt. ‘Nee’, omdat ook Woodward keuzes moet maken, en hij als politiek journalist vooral aandacht heeft voor wat in het Vlaams politique politicienne heet, meer interesse toont voor politieke strategieën en machtsverhoudingen dan voor inhoud. Voor de wereldpolitiek, met name. Veel Afghanistan, China en Noord-Korea. Assad en de gifbommen. Trump: “Laten we ze aanvallen. Laten we de hele bende afmaken.”
Wat ook betekent dat klimaat, natuur, cultuur, de rol van de vrouw (‘die moet je angst aanjagen’), abortus, zelfs migratie (de muur!) nauwelijks of helemaal niet aan bod komen. Terwijl in de VS in stilte op vele gebieden de klok teruggedraaid wordt.
In totaal?
Het is een chiquitakarton met daarin sobere verslagen van kleine bijeenkomsten waaruit bijvoorbeeld blijkt dat Trump hooguit tien minuten zijn aandacht bij een onderwerp kan houden. Hij heeft een korte ‘aandachtsboog’. Vooraan in het boek staat de afdruk van een brief ter ondertekening waarin Trump het handelsverdrag met Zuid-Korea opzegt. Dat verdrag kost ons te veel, zegt Trump. Economisch adviseur Gary Cohn grist de brief weg. Trump vergeet de brief, komt er niet meer op terug.
Je moet de man niets willen uitleggen, over economie bijvoorbeeld, hij wil het niet weten.
Veel anekdoten, heel zeker. Trump houdt niet van een to-do-lijstje: dat schaadt de werking van zijn intuïtie, zijn zesde zintuig.
Secretaris Rob Porter: “Wat handelstekorten betreft, hoort Trump bij ‘De Aarde Is Plat’-beweging. Stafchef Reince Priebus noemt de presidentiële slaapkamer ‘de werkplaats van de duivel’ en de morgenstond ‘het heksenuur’. Trump, die Twitter “mijn megafoon” noemt, zegt: “Jammer dat Twitter overschakelde naar 280 tekens, ik was de Ernest Hemingway van de 140 tekens.”
“Zo ziet waanzin eruit”, denkt Reince Priebus.