“Contact is nog geen uitwisseling”
Einde van project rond buitenlandse plukkers in Borgloon
Na 65 dagen, niet toevallig de termijn van een plukkaart, laat ook het Huis van Zomerburen het veld achter zich. Het project van drie architecten aan de Aldi in Borgloon wou een private plek bieden aan de vele buitenlandse fruitplukkers, maar ook een gesprek aanzwengelen over de plaats van die zowat 20.000 mensen in de plaatselijke gemeenschap. En vooral: tussen de seizoensarbeider en de Lonenaar zelf. Dat lukte, zij het met moeite. “Tijdens de barbecue ging iedereen toch weer apart zitten.”
65 dagen lang stond de constructie op wielen, een stalen container gebouwd in de vorm van een Vlaams rijtjeshuis, geparkeerd achter de Aldi van Borgloon. Een plaats voor seizoensarbeiders om uit te blazen na een dag puffen en plukken in de Haspengouwse boomgaarden, met tuinstoelen, een koffiezetapparaat en internetverbinding. En waar bezielster Ciel Grommen elke dag klaarstond om de arbeiders te ontvangen, en hen in contact te brengen met Lonenaars. Maar vooral ook een manier om het gesprek te starten over de plaats die de zowat 20.000 seizoensarbeiders moeten krijgen in onze gemeenschap. Het plukseizoen loopt ondertussen op zijn eind. Vandaag is er nog een slotevenement, daarna verlaat ook de rijhuiscontainer het veld. “Het was een emotionele rollercoaster waar we een beetje naïef ingestapt zijn”, geeft Maximiliaan Royakkers toe. “Omdat je op voorhand niet kan inschatten welke impact het werk zal hebben.”
Barbecue
Animo voor het Huis voor Zomerburen - een project van drie architecten, met steun van onder meer de Boerenbond en Z33 - was er wel degelijk. “Niet alleen de seizoensarbeiders vonden hun weg naar hier, ook veel Lonenaars kwamen een kijkje nemen.” Eind augustus werd er zelfs een grote barbecue georganiseerd, waar zo’n 150 mensen - arbeiders en inwoners - gratis konden eten. “Het bizarre was: er stonden twee rijen tafels, en de twee groepen zetten zich meteen apart. Iedereen lachte ermee, maar het legde wel een pijnpunt bloot. Contact is immers niet hetzelfde als uitwisseling, zoals Ciel zegt”, aldus Royakkers. “Dat eerste was er wel degelijk, maar loopt vanzelfsprekend moeilijk door de taalbarrière. Al blijken sociale media een ideale manier om dat te omzeilen: een van de boerinnen die hier kwam, houdt contact met haar arbeiders via Facebook. Zo is ze veel sneller op de hoogte van familiale moeilijkheden, en ontstaat er toch een band.”
Foto-expo
De integratie van de Oost-Europese arbeiders in de Loonse gemeenschap is echter duidelijk niet voor meteen. Dat werd nog maar eens duidelijk op een rondetafelgesprek met onder meer boeren, medewerkers van de dienst Bevolking en Evan - een Bulgaar die al 25 jaar in België woont en de contacten met seizoensarbeiders legt. “De seizoensarbeiders zijn hier om geld te verdienen. En natuurlijk: dat werk is echt uitputtend. Dan heb je geen zin meer om contact te zoeken.” Of zoals een Bulgaarse ploegbaas het verwoordde toen hij de barbecue vroegtijdig verliet: ‘Ik ben kapoet.’
“Al worden er kleine stapjes gezet: volgend jaar is er een tentoonstelling in het Fruitbelevingscentrum met foto’s van de arbeiders. Je merkte dat ze dat apprecieerden, en door hen cultureel een plaatsje te geven, maak je hen weer wat zichtbaarder.”
En nu? “Eerst moeten we dit project laten bezinken, en kijken hoe we het kunnen afronden. Want het heeft iets in gang gezet. Daarnaast zijn we aan het bekijken of het Huis een permanente plaats kan krijgen, ergens in Borgloon.”