AMERIKA KIEST
Midterm-verkiezingen in Verdeelde Verenigde Staten
WASHINGTON - Naar de uitslag was het gisteravond onze tijd nog gissen. Maar de vroege stemmers bij de Amerikaanse midterm-verkiezingen waren dit jaar in elk geval talrijker dan bij de vorige editie. Die belangstelling, her en der zichtbaar in rijen wachtenden, hangt samen met de intense passie van de campagne halverwege het presidentiële mandaat van Donald Trump.
De Amerikanen kozen gisteren alle 435 leden van het Huis van Afgevaardigden en 35 van de 100 leden van de Senaat, 36 gouverneurs en meer dan 6.600 leden van de parlementen in de staten. Vandaag is duidelijk of de Democraten erin geslaagd zijn de Republikeinse greep op het Congres te breken – in beide kamers of in het Huis alleen – of dat de Republikeinen die controle behouden. Maar de eigenlijke inzet van de stembusgang was het presidentschap van Trump halverwege zijn ambtstermijn. Door het referendumkarakter voor of tegen Trump waren de midterms de belangrijkste ooit in het diep verdeelde land. De gemelde kiezersopkomst in heel de VS leek dat te weerspiegelen. Bij de midterms in 2014 was die opkomst nog historisch laag: 36 procent. Gisteren stonden bij stembureaus rijen wachtenden, uitzonderlijk bij tussentijdse verkiezingen (die ook lokale verkiezingen zijn: er werden gisteren ook sheriffs en schoolbesturen gekozen).
Het weer was soms spelbreker, met hevige regen in oostelijke en stormen in zuidelijke staten. In Tennessee veroorzaakten ze stroomonderbrekingen, waardoor stem- machines niet meer werkten en er met stembiljetten gewerkt moest worden. Ook in Georgia waren er problemen. De gouverneursrace daar werd toch al met bijzondere aandacht gevolgd, omdat de Republikeinse kandidaat het stemrecht van 50.000 vooral zwarte kiezers ‘opschortte’.
Vroege stemmers
36 tot 38 miljoen kiezers hadden al gebruikgemaakt van de mogelijkheid om hun stem vroeger uit te brengen. Bij de vorige midterms waren er dat 20 miljoen. In Texas waren er meer early voters dan het totale aantal kiezers bij de stembusgang in 2014. Vooral bij jonge kiezers was er een grote toename, mogelijk ook na oproepen van popster Taylor Swift om te gaan stemmen. In Tennessee stemden zeven keer meer jongeren, in Illinois was er een stijging van 144 procent: driekwart van de studenten aan de universiteit van Chicago had zich via de TurboVote-app als kiezer geregistreerd. In Florida brachten 5 miljoen mensen een vroege stem uit, 38 procent van de geregistreerde kiezers.
Spot
Het voorwerp van die intense politieke betrokkenheid bracht de verkiezingsdag door in het Witte Huis, waar hij in gezelschap van familie en vrienden de uitslagen volgde. Maandag had Trump nog campagne gevoerd in drie staten, Ohio, Indiana en Missouri. Ze waren gekozen vanwege hun onvoorspelbare senaatsraces, een teken dat het er de Republikeinen vooral om te doen was hun meerderheid in de Senaat te verdedigen. Trump hamerde op zijn campagnethema migratie (“Als je meer karavanen en misdaad wil, stem Democraat”). Hij haalde uit naar het campagnethema van de Democraten: gezondheidszorg en de voordelen van Obamacare (“een socialistische nachtmerrie”). Hij had het ook over zijn economische successen. Trump tweette voor de verkiezingen nog een spot over een Mexicaanse migrant die twee politieagenten doodde en door de Democraten “binnengehaald” was. Nieuwszenders – ook Fox News – weigerden de als racistische bestempelde spot te vertonen. Fox News kwam aan het slot van de campagne nog in de kijker door het optreden van sterjournalist Sean Hannity op de Trump-meeting in Missouri. Vanop het podium prees Hannity niet alleen de president maar haalde hij ook uit naar collega-journalisten in de zaal, “fake news” in zijn woorden. Fox News wees hem gisteren publiek terecht wegens zijn “deelname aan de campagne”.