“Alle Belgische eisen zijn ingewilligd”
Zowel experten als ambassadeur weerleggen kritiek van N-VA op Migratiepact
BRUSSEL - N-VA heeft haar hand overspeeld, dat is de enige conclusie die te trekken valt na het debat in de Kamercommissie Buitenlandse Aangelegenheden. De professoren van KU Leuven, UGent, ULB en UCL zeiden allemaal hetzelfde: ja, rechters kunnen naar de tekst verwijzen, maar ze kunnen er hun uitspraak niet op baseren. En ook Jean-Luc Bodson, de diplomaat die het Migratiepact voor België onderhandelde, had van N-VA geen enkel signaal gekregen van eventuele problemen. “Alle Belgische eisen waren dan ook ingewilligd”, zegt Bodson.
De voorbije weken leek het er misschien op dat N-VA toch ergens een punt had: het Migratiepact kon gebruikt worden door rechters terwijl het daar niet voor bedoeld is. De tekst is officieel niet bindend – zo staat het ook in de tekst zelf – maar N-VA houdt al een tijd vast aan een andere lezing: “activistische rechters” gaan die tekst volgens de Vlaams-nationalisten wel gebruiken alsof het een echte wet is.
Bindend of niet
Maar dat verhaal werd gisteren stevig onderuit gehaald door vijf van de zes experten die opgetrommeld waren om uitleg te geven. Alleen advocaat Fernand Dekeuleneer, niet toevallig de expert van de N-VA, ziet dat anders. Voor hem is het pact wel bindend. “Want het is gebaseerd op bestaande mensenrechten die ook bindend zijn.” De anderen – naast Bodson nog professoren Anne Lagerwal (ULB), Ellen Desmet (UGent), Jan Wouters (KU Leuven) en Marc Bossuyt (ex-voorzitter van het Grondwettelijk Hof) – zeggen van niet.
Het codewoord is soft law, teksten die geen wetten zijn, maar waar rechters wel naar verwijzen in hun uitspraken. De vijf experten zijn het met elkaar eens: rechters kunnen dat nooit als enige argument gebruiken. Zowel professor migratierecht Ellen Desmet (UGent) als professor internationaal recht Jan Wouters (KU Leuven) hadden daarvoor bekeken hoe een rechter soft law gebruikt. “Het is juist dat het Europees Hof vaak niet-bindende teksten gebruikt,” zei Jan Wouters, “maar dan eerder in een inleiding. Niet in het dispositieve (beslissende, nvdr.) deel van de rechtspraak. Ook de Raad van State en de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen gebruiken wel eens soft law. Maar niet als een bindende tekst, wel om iets te interpreteren.”
Geen recht
“Een land bepaalt nog altijd zelf wie het toelaat en wie niet”, zegt Ellen Desmet (UGent). “Immigratie is geen recht.” De tekst van het Migratiepact is volgens Desmet minder sterk dan de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN. Maar ook soft law wordt in België niet zomaar toegepast. “Zelfs de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens wordt door de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen niet als een juridische verplichting gebruikt.” Ook het andere grote probleem, dat N-VA twee jaar lang niet gepiept had over dat Migratiepact, werd gisteren pijnlijk duidelijk. N-VA-Kamerfractieleider Peter De Roover gaf nog trots aan dat zijn partij de bijeenkomsten had bijgewoond die de Belgische diplomaat Jean-Luc Bodson hierover organiseerde. In tegenstelling tot andere “onverschillige” fracties. Maar Bodson gaf hem – onrechtstreeks – lik op stuk door te zeggen dat hij ook tijdens die gesprekken geen alarmbel had gehoord.
Bodson had de politieke problemen echt niet zien aankomen. “De tekst was evenwichtig”, zegt hij. “Alle Belgische wensen waren ook ingewilligd.” Ook een opmerking van de Dienst Vreemdelingenzaken, toch de administratie waar Theo Francken (N-VA) voor bevoegd is, over gezinshereniging is op internationaal niveau aanvaard. “Ik ben 30 jaar diplomaat, ik ga geen tekst onderhandelen zonder te weten wat de politiek denkt. Ik heb tijdens de vergaderingen met de kabinetten ook nooit gemerkt dat er een probleem was. Ik heb geen enkel signaal gekregen.”
N-VA lijkt zo de weg van Oostenrijk te volgen. Tijdens de vergaderingen op internationaal niveau was het ook niet Oostenrijk dat hard op tafel klopte. Terwijl N-VA altijd naar Oostenrijk verwijst als reden om het pact niet te ondersteunen aangezien dit land als voorzitter van Europa aanwezig was op die onderhandelingen. Volgens Bodson waren het Nederland, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk die het hard speelden.
Politiek signaal
Voor Bodson is het “als politiek signaal” in elk geval belangrijk om naar Marrakech te gaan. “We gaan of we gaan niet, dat zijn de mogelijkheden”, legt hij uit. “De aanwezigheid is een politiek engagement. Er wordt niets getekend. Wie aanwezig is, aanvaardt de tekst. Zwitserland en Italië laten de goedkeuring over aan het parlement. Het stemmen gebeurt later in New York, daar kan je voor of tegen het pact zijn of je onthouden.”
Wisselmeerderheid
Hoe erg de regering in de knoop zit, werd nog maar eens duidelijk toen Open Vld-Kamerfractieleider Patrick Dewael uitlegde dat hij het initiatief neemt om de resolutie van oppositiepartijen Groen en cdH te voorzien van een amendement. Hij wil namelijk aan het Migratiepact een interpretatieve nota toevoegen waarin nog eens duidelijk gesteld wordt dat België zijn eigen wetten heeft. De experten waren daar niet tegen. Zijn bedoeling was duidelijk: tijd kopen. Maar zijn woorden vielen nog meer op: de meerderheid die hij daarvoor nodig had, moest “niet noodzakelijk de huidige meerderheid zijn”. Dewael is een goede toekomstvoorspeller gebleken.
9.30 uur:
Ik heb tijdens de vergaderingen met de kabinetten ook nooit gemerkt dat er een probleem was. Ik heb geen enkel signaal gekregen
Jean-Luc BODSON
Diplomaat