“Maffia verkankert de samenleving”
Politie en justitie uit Nederland, Italië, Duitsland en België hebben afgelopen woensdag een gezamenlijke persconferentie gegeven over de gerechtelijke operatie Pollino. Die was gericht tegen de Italiaanse ’ndrangheta, een maffiaclan uit Calabrië. Ook in Limburg waren er arrestaties. Procureur Guido Vermeiren legt uit hoe de Italiaanse maffia hier voet aan grond kreeg.
De Italiaanse openbare aanklager Federico Cafiero De Raho heeft op de persconferentie in Den Haag in het bijzonder de Belgische justitiële overheden een pluim gegeven.
“Klopt, hij heeft gezegd dat de sleutelinformatie om dit internationale dossier tot een goed einde te brengen, uit Limburg kwam. Dat is fijn om te horen. Ik weet dat iedereen nu wil weten wat die informatie precies is, maar ik kan niet over details uit het onderzoek praten.”
Een belangrijk element van de operatie was de arrestatie van Antonio Costadura in Maasmechelen. Volgens verschillende bronnen zou hij vanuit onze provincie een cocaïnehandel voor de ‘ndrangheta runnen.
“Nogmaals, ik kan geen details uit het onderzoek geven en ga dus ook geen namen noemen. Het belangrijkste is dat wij een van de hoofddoelwitten hebben kunnen lokaliseren. En dat we verder ook bezwarende elementen tegen de betrokkenen hebben gevonden.”
De gerechtelijke operatie Pollino is jaren geleden gestart in Nederland, hoe is Limburg daarbij betrokken geraakt?
“De Nederlandse belastinginspectie heeft in 2014 de eerste onderzoeksdaden verricht. In 2016 hebben Nederland, Duitsland en Italië een Joint Investigation Team
(JIT) opgericht dat zich vooral bezighield met financiële recherche. Dat is vaak het startpunt van onderzoeken naar de maffia of georganiseerde misdaad. Ons onderzoek in Limburg focuste op cocaïnesmokkel. Maar in 2017 hebben wij raakvlakken tussen beide dossiers ontdekt.”
Is er daarom een tijdje geleden een gespecialiseerde Italiaanse maffiaprocureur naar ons land afgereisd?
“Er zijn contacten geweest met Italiaanse maffiamagistraten hier in België, maar niet met mij persoonlijk. Ze hadden ons gefeliciteerd met het eerdere dossier omtrent Signati Sebastiano, een van de honderd meest gezochte personen in Italië. Hij werd in Italië o.m. veroordeeld tot een gevangenisstraf van 17 jaar ingevolge drugshandel.”
Italiaanse maffiabestrijders hebben in het verleden kritiek geuit op andere landen omdat ze de ogen veel te lang gesloten hebben voor de aanwezigheid van de maffia. Is die kritiek terecht?
“De ogen sluiten? Ik denk dat we dat al lang juist niet aan het doen zijn. Toen ik in 2014 procureur werd in Limburg, schrok ik van de ernst van de criminaliteit in deze provincie. Nog niet meteen in 2014, maar op basis van de beeldvorming die ontstond na verschillende financiële onderzoeken. Vooral aan de Maaskant. In sommige dossiers hebben we ontdekt dat er banden zijn met de maffia. Toen ik die informatie doorspeelde naar hogere echelons, had ik het gevoel dat iedereen daarvan schrok. Hetzelfde waren de reacties in de media nadat ik op TVL had verteld dat er in Limburg maffiaachtige structuren actief zijn. De hele nationale pers stond hier om te vragen hoe het precies zat met de maffia in Limburg. Het feit dat al die journalisten diezelfde vraag stelden, wijst erop dat eigenlijk niemand zich realiseerde hoe erg de problemen hier waren.”
En uiteindelijk is er de actie Pollino gekomen die leidde tot tientallen arrestaties in verschillende landen.
“De Italiaanse procureur vertelde deze week op de persconferentie dat de maffia niet dood is. We hebben ze wel een flinke slag toegebracht.”
Is dat zo? Maffiakenners beweren dat dit hooguit een speldenprik is voor de 'ndrangheta. Dat maffianetwerk is zo machtig en dermate vertakt dat deze actie weinig zal uitmaken.
“Ik denk wel dat dit een grote slag is. Pollino heeft bewezen dat landen moeten samenwerken om een internationaal misdaadnetwerk te bestrijden. Minister van Justitie Koen Geens heeft op Twitter nog het belang van het onderzoek op Europees niveau onderstreept. Dit is de manier waar op we het moeten doen. We kunnen dit niet alleen. We hebben vanuit Limburg belangrijke informatie aangeleverd in dit onderzoek. Zo moeten we dit probleem aanpakken. Bovendien werd de FGP Limburg in haar recente operatie, bijzonder geholpen door de lokale politie Lanaken-Maasmechelen.”
Waarom is financieel onderzoek zo belangrijk in de bestrijding van de maffia?
“De maffia is een ondermijnende criminaliteit die de samenleving aantast als een kanker. De Italiaanse procureur vatte het letterlijk samen: de maffia vergiftigt zijn omgeving. Het crimineel vermogen dat elk jaar wordt verdiend, verdwijnt vaak in de omgeving. Denk aan de aankoop van onroerende goederen of investeringen in ogenschijnlijk legale bedrijven.”
Mensen liggen daar niet wakker van. Sommigen zouden zeggen dat het goed is wanneer er geld in de economie gepompt wordt. Zelfs al is het crimineel geld.
“(kordaat)
Dat is het helemaal niet. Maffiageld trekt de economie compleet scheef. Ik zal een concreet voorbeeld geven. We hebben in Limburg een bedrijf gehad dat verantwoordelijk zou zijn voor een twintigtal cocaïnetransporten naar Groot-Brittannië. Dat transportbedrijf is in dezelfde periode enorm gegroeid. Plots stond daar een nieuwe bedrijfshal en werden er nieuwe vrachtwagens aangekocht. Je zal maar een concurrent zijn die op een eerlijke manier zijn geld wil verdienen. Wie blijft uiteindelijk over? Degene die hun bedrijf met crimineel geld versterken, want zij hebben een zak geld die haast onuitputtelijk is. Gevolg is dat er bedrijven zijn die op het eerste gezicht legaal zijn, maar wel met crimineel geld gefinancierd worden. De zaakvoerders lijken ook succesvolle ondernemers. Als je daar niet op ingrijpt, krijg je langzaamaan een criminele maatschappij.”
Hoe pak je criminaliteit aan die de samenleving ondermijnt?
“Het is een ongelofelijk belangrijke taak van het parket om daar op in te zetten. Omdat dit een taak is die waarschijnlijk alleen door het parket - gesteund door andere diensten zoals de belastingdienst - kan aangepakt worden. Dit kun je niet overlaten aan de samenleving zelf, dat is te complex en ook te gevaarlijk.”
In tegenstelling tot Nederland blijkt dat het hier niet gaat om witwassen via horecazaken.
“In Nederland zou inderdaad geld witgewassen zijn via pizzeria’s en ijssalons. Dat zou ook in Limburg een mogelijke piste zijn, we wachten het verloop van het onderzoek af. Wij hebben gefocust op het drugsonderzoek en het financiële luik ervan. Als mensen cocaïne verhandelen in heel Europa is dat om winst te maken, niet omdat ze graag met grote hoeveelheden drugs rondrijden.”
Je kan anderzijds geen miljarden euro’s drugsgeld blijven witwassen door alleen maar pizzeria’s en ijssalons te openen. Waar gaat het criminele geld nog naartoe?
“Dat moet nog allemaal blijken uit het onderzoek. Er is een groot verschil tussen gewone georganiseerde misdaad en de maffia. Maffia is uiteraard georganiseerde misdaad, maar ze dringt ook doelbewust binnen in de bovenwereld. Het verkankert de maatschappij en neemt het stilaan over. De maffia is daar ervaren in, maar ook andere groepen van georganiseerde misdaad beginnen die methode over te nemen.”
Naar schatting heeft de 'ndrangheta afgelopen jaar 40 miljard euro winst gemaakt. Toch leiden de kopstukken een bescheiden en teruggetrokken leven. Waarom streef je naar zoveel geld als je er zelf weinig plezier aan beleeft?
“De keuze om bescheiden te zijn, is tactisch. Als ze er een luxueuze levensstijl op nahielden, zouden ze sneller in het vizier van politie en justitie komen. Het slimste is om met een bescheiden wagen rond te rijden en in een mooi huis te wonen, maar geen overdreven luxueuze villa. Meestal staan de verdachten in hun omgeving bekend als sympathieke mensen. Ze sponsoren bijvoorbeeld een lokale voetbalclub. Geld is belangrijk, maar macht is dat ook. Dat zie je omdat ze steeds verder in de samenleving proberen te dringen.”
De weg die de maffia naar de bovenwereld zoekt, gaat enerzijds via de schijnbaar legale economie, maar ook via de politiek. Zijn er aanwijzingen dat dit ook in Limburg gebeurt?
“Ik weet het niet. We zijn er ons van bewust dat het kan, op alle niveaus. En in alle organisaties. Ik sluit geen enkele organisatie uit. De ambitie bij de maffia is er zeker om zo diep mogelijk in de samenleving door te dringen en zo veel mogelijk impact te hebben. Ik denk dat alle diensten daar slachtoffer van kunnen zijn. Ik ben ervan overtuigd dat het op sommige niveaus ook al gelukt zal zijn. We mogen niet denken dat het om een typische Italiaans fenomeen is. Dat geldt voor alle georganiseerde criminaliteit. In de zaak-Aquino hebben we bij een huiszoeking informatie ontdekt die onmogelijk daar kon zijn. Wat bleek? Die informatie was gelekt door een gerechtelijke tolk. Het maakt duidelijk hoe ze in het dossier proberen te raken en impact willen hebben.”
Italië heeft de uitlevering gevraagd van drie personen die tijdens de internationale actie in Limburg werden opgepakt.
“Dat zijn de kopstukken waarvoor Italië de moeite wil doen om ze daar te berechten. Waarom? Omdat die verdachten een belangrijke rol binnen de 'ndrangheta spelen. Dat zijn geen loopjongens, want die moeten ze daar niet hebben. In Limburg zou het kopstuk, dat deze week werd opgepakt, zich laten hebben omringen door andere personen die hem geholpen hebben met zijn crimineel netwerk. In het Europese Pollino-dossier werden woensdag drie mensen door de onderzoeksrechter aangehouden in het kader van de uitleveringsprocedure. In het Limburgse dossier werden donderdag negen mensen voorgeleid, waarvan er zeven onder aanhoudingsmandaat werden geplaatst.”
Er zijn ook maffiosi naar Limburg gevlucht omdat het in Italië te heet onder de voeten werd.
“Dat is een fenomeen dat we zien, ja. We hebben deze week de 'ndrangheta een slag toegebracht, maar misschien zitten hier morgen wel nieuwe mensen. Mensen die in Italië of in andere landen al problemen hebben gehad met justitie, die zijn mobiel. Ze vertrekken in hun thuisland en vinden contacten of familie in andere landen. In Italië kunnen ze veroordeelde maffialeden levenslang isoleren en opgesloten houden. Dat is een van de redenen waarom clanleden liever vertrekken uit hun thuisland.”
Op de persconferentie in Den Haag viel op dat de Duitse justitie ook liet uitschijnen dat ze te weinig middelen hebben om de maffia aan te pakken.
“Het probleem is overal even ernstig. Er is becijferd dat er 100 miljoen euro nodig is om de ondermijnende criminaliteit in de Belgisch-Nederlandse grensstreek aan te pakken. Dat is een pak geld, maar als je kijkt hoeveel die criminele organisaties verdienen, dat is hallucinant. De georganiseerde misdaad in de Euregio draait een omzet van 18 à 20 miljard euro per jaar, een schatting die ik ooit ik opgevangen heb in Nederland.”
Zijn er in Limburg naast de 'ndrangheta ook andere maffiaclans actief zoals de Cosa nostra of de camorra?
“Laat ons zeggen: wat de 'ndrangheta betreft, dat hebben we met dit onderzoek kunnen aantonen. De verdachten zijn er en we hebben ingegrepen gezien de info in ons dossier. Er zijn nog wel internationale groepen die drugs smokkelen. In die dossiers hebben we al mensen aangetroffen die we niet aan de 'ndrangheta kunnen linken. Ze kunnen mogelijk verbonden zijn met andere maffiaclans.”
In Italië zijn de drie maffiastructuren – camorra, Cosa nostra en 'ndrangheta van oorsprong geografisch verspreid. Maar hier zijn ze actief op een kluit.
“Ja, dat is omdat onze regio interessant is door de nabije ligging van drie landen en de havens van Rotterdam en Antwerpen. Maar het is niet altijd duidelijk of het over de klassieke Italiaanse maffiaclans gaat. In Tongeren loopt er een dossier dat niet aan de maffia gelinkt kan worden, maar het is wel een maffia-achtige organisatie. Elke dag zouden ze Europa doorkruisen met auto’s met verborgen ruimtes. Kilo’s cocaïne zouden op deze manier verspreid worden, iedere dag opnieuw. Op drie januari 2019 valt een uitspraak te verwachten in dit dossier. Maar om zo’n drugshandel op te zetten, moet je wel een voldoende sterke organisatie hebben.”
“De georganiseerde misdaad in de Euregio draait een jaaromzet van 18 à 20 miljard euro”