Vaarwel Britten
Het meest afschrikwekkende voorbeeld van wat populisme kan aanrichten zit aan de overkant van het Kanaal
Het zat er aan te komen. De Britse premier Theresa May heeft een vernietigende nederlaag geleden bij de stemming over haar Brexitdeal in het Lagerhuis. Daarmee hebben de Britse parlementairen zeer duidelijk gemaakt wat ze niet willen. Wat ze wel willen, is minder duidelijk, want dat weten ze zelf niet.
Al weken blijkt telkens opnieuw dat er voor niets een meerderheid is in het parlement. Niet voor het akkoord dat May onderhandeld heeft met de Europese Unie, niet om in die EU te blijven, maar ook niet voor de Brexit. Zeker niet voor een no-deal-Brexit, en nog minder voor een nieuw referendum.
En die parlementaire verdeeldheid is een goede afspiegeling van de Britse samenleving, verdeeld tot op het bot. Het zal ettelijke jaren duren voor het ‘Verenigd Koninkrijk’ opnieuw verenigd zal geraken. De Brexit moet nog komen, maar heeft nu al zeer diepe wonden geslagen. De vraag ‘Wat nu?’ is concreet en dringend. Zelfs zonder rekening te houden met de absurde eis van het parlement dat premier May binnen drie dagen met een nieuw voorstel komt. Over 70 dagen dondert het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, en het zou voor iedereen – maar toch vooral voor de Britten zelf – het beste zijn als dat op een enigszins ordentelijke manier gebeurt. Het parlement stuurt Theresa May nu terug naar Brussel om daar een beter akkoord uit de brand te slepen. Maar veel meer dan wat punten en komma’s verzetten zit er niet meer in. Ook al omdat er voor het hoofdprobleem, de grens tussen de Ierse Republiek en Noord-Ierland, geen oplossing is. Die moet open blijven om de Ierse vrede te bewaren, maar het wordt een buitengrens van de Europese Unie, met alles wat dat meebrengt aan douane, migratie en veiligheid. Het zijn twee zaken die onverzoenbaar zijn. Wat er ook gebeurt – uitstel van de Brexit kan ook nog – de schade is al aangericht. Zware economische schade in Groot-Brittannië, waar de bankiers van de City hun koffers al gepakt hebben en steeds meer bedrijven ontslagen aankondigen. Maar ook bij ons. In Vlaanderen zijn 70.000 jobs afhankelijk van de handel met Groot-Brittannië. Maar ook maatschappelijke schade, en collectieve verdwazing. Als we het hebben over de gevaren van het populisme, kijken we naar landen als Hongarije, Polen, en tegenwoordig ook Italië. Maar het meest afschrikwekkende voorbeeld van wat populisme kan aanrichten zit dichterbij, aan de overkant van het Kanaal, waar een stelletje volksmisleiders erin geslaagd is (een meerderheid van) de Britten zo gek te krijgen dat ze van de klippen van Dover gesprongen zijn in de overtuiging dat ze konden vliegen.