Limburg telt nog 382 kloosterzusters en 129 paters
Kloosterleven sterft in ijltempo uit
HASSELT - Het kloosterleven verdwijnt in ijltempo. Vandaag telt Limburg 382 kloosterzusters en 129 paters, zo blijkt uit onderzoek van de redactie. Dit is nog maar een kwart van dertig jaar geleden. Door de veroudering en het gebrek aan roepingen sluiten de kloosters noodgedwongen de deuren.
In 1989 waren er nog 1.230 zusters, vandaag 382, een daling van 70 procent. In datzelfde jaar waren er vijf keer meer paters dan vandaag. Negentig procent van de zusters is ouder dan 75. Vele kloosters sluiten en de religieuzen verhuizen naar het hoofdklooster of - door de hoge leeftijd - naar het rusthuis. Naast de religieuzen die in een orde of congregatie leven, zijn er in het bisdom Hasselt nog 39 priesters-religieuzen die alleen wonen. Dit maakt dat Limburg in totaal nog 168 mannelijke geestelijken telt.
Verspreid over Limburg wonen nog maar 382 kloosterzusters en 129 paters in kleine religieuze gemeenschappen, in het rusthuis of heel alleen. Dat is een kwart tegenover dertig jaar geleden, en een fractie van het aantal midden vorige eeuw toen elk kerkdorp zijn klooster had. Vandaag is 90 procent van de zusters ouder dan 75. Door de veroudering en het gebrek aan roepingen sluiten kloosters noodgedwongen de deuren. Het echte kloosterleven verdwijnt in ijltempo door de hoge gemiddelde leeftijd in de orden en congregaties. De zusters van de Heilige Joseph in Lanaken zijn 90 en 93 en verblijven in het rusthuis. Ook in Zonhoven is het klooster gesloten waardoor de Zusters van Liefde hun intrek namen in het rusthuis (10 zusters) en in flats (7 zusters). De zes Tongerse Grauwzusters zijn tussen 79 en 88 jaar oud en verhuizen in maart naar het hoofdklooster in Hasselt. Het klooster van de Minderbroeders-Franciscanen in SintTruiden sloot op 1 mei de deuren. De paters vervoegen de gemeenschap in Hasselt. Tegen de geest van gemeenschapsleven in zijn er ook zusters die in hun eentje willen blijven wonen, om werk te verrichten in de parochie zoals een Zuster van Maria Opdracht in Maasmechelen, bijvoorbeeld. Haar medezusters trokken naar de congregatie in Frankrijk.
Braziliaanse zusters
Er zijn ook zusters die van buiten Limburg naar onze kloosters komen. Bij de Zusters van Sint-Jozef in Hasselt verwachten ze een zuster uit Malmédy. “In Tongeren is er een jonge stichting van de Braziliaanse zusters van de Zaden van het Woord. In Brazilië zijn er nog veel roepingen en dan zwermen de zusters uit. In dit geval op vraag van onze bisschop”, weet priester Jan Boonen (82) uit Hamont die tot dit voorjaar voor het bisdom Hasselt de evolutie van het kloosterleven opvolgde. Naast de religieuzen die in een orde of congregatie leven, zijn er in het bisdom Hasselt nog 39 priesters-religieuzen die alleen wonen, bijvoorbeeld omdat ze pastoor zijn en op een pastorij wonen.
Dat maakt dat Limburg in totaal nog 168 mannelijke geestelijken (monniken, paters, broeders, priesters) telt. Dertig jaar geleden waren ze nog met 790. Vijf keer zoveel. Bij de kloosterzusters gaat het om een daling van 70 procent: van 1.230 in 1989 naar nog 380 religieuzen vandaag.
Recht op vakantie
“Wij zijn aan het uitsterven, spijtig genoeg”, beseft zuster Emma (81), die op haar achttiende intrad bij de Augustinessen in Sint-Truiden. “Ik hoop dat er nog een heropleving komt van het religieuze leven. Maar zoals wij geleefd hebben… Ik weet niet of dat nog gaat. Pas op, ik ben niets tekortgekomen. Maar willen meisjes nog een gebedsleven en samenleven met vrouwen?”
De jongste zuster in het bisdom Hasselt is zuster Maya (39), die in 2008 in het klooster ging bij de Salvatorianessen in Hasselt. Dat is nog een van de jongste kloosterorden in Limburg. “Wij werken in een sociale multinational”, lacht zuster Sonja (56), provinciaal overste van de Salvatorianessen. “We zijn in 38 landen aanwezig en we zijn niet wereldvreemd. We hebben ook Facebook en gsm. Ik had bijvoorbeeld niet kunnen leven in een contemplatieve orde tussen de kloostermuren. Ons vind je tussen de mensen: Maya werkt in het rusthuis, ik was verpleegkundige in het ziekenhuis. Ook een gehuwde doet ons werk, maar ik heb het gevoel dat ik de verzorging vanuit een andere diepte deed.”
Zoals wij geleefd hebben, ik weet niet of dat nog gaat. Willen meisjes nog een gebedsleven en samenleven met vrouwen?
Zuster EMMA Zuster bij de Augustinessen
van Sint-Truiden
Zuster Sonja heeft nu drie weken vakantie. “Wij hebben daar ook recht op. (lacht) Bovendien moeten we onze batterijen nu en dan weer opladen. Vanmiddag ga ik hier aan zee wat fietsen. Bidden doe ik ook, maar niet op de strikte gebedstijden. Bidden is een levenshouding. Trouwens, ik kan Jezus overal meenemen in mijn hart. Jij moet een echtgenoot meesleuren (lacht luid). Tijdens het gebed ga ik in communicatie met wie ik mijn leven deel, met de persoon die mij aanspoort om een beter mens te worden.”
Leken
Zuster Sonja merkt natuurlijk ook dat samenleven in een christelijke gemeenschap tegenwoordig niet meer aanslaat. “Wat je niet kent, kan je niet beminnen. Hier en daar zijn er toch mensen die zich vanuit de kracht van een christelijke gemeenschap medemensen helpen daar waar er nood is. Het is elke dag ‘ja’ zeggen, zoals bij elke levenskeuze die een mens maakt. Dat moet je in een huwelijk ook, dan kan je er ook geen drie mannen tegelijk op nahouden, hé.”
Om het tekort aan roepingen en de vergrijzing van het religieuze leven op te vangen, worden leken aangesteld als verantwoordelijke voor een gemeenschap. “Ze nemen dan de rol van overste waar. De meeste gemeenschappen worden te klein en zijn niet meer krachtig genoeg om alles zelf te realiseren”, verduidelijkt priester Jan Boonen.