“Een Vlaamse canon is een onzalig idee”
“het identiteitsbesef van de jongere generatie bevorderen” door het opstellen van een Vlaamse canon. Als een rode draad loopt het door de startnota van Vlaams informateur Bart De Wever: de Vlaamse identiteit moet de komende jaren worden versterkt. De VRT moet “focussen op het versterken van de Vlaamse identiteit”, er moet een museum van de Vlaamse geschiedenis komen en leerlingen op school en nieuwkomers moeten kennismaken met de hoogtepunten van de Vlaamse geschiedenis en cultuur.
Zo’n canon met ankerpunten op het vlak van cultuur en geschiedenis, bestaat al sinds 2006 in Nederland. Het is duidelijk dat De Wever daar de mosterd haalde, ook al loopt de vergelijking met onze noorderburen mank, vindt professor geschiedenis Jo Tollebeek, decaan van de faculteit Letteren aan de KU Leuven. “De verschillen met Nederland zijn enorm. Het is een land dat al veel langer teruggaat in de geschiedenis dan Vlaanderen, dat veel vroeger tot een staatkundig geheel werd gemaakt. Als je ziet hoe moeilijk het opstellen van die canon zelfs in Nederland is geweest, dan zie ik het er hier in Vlaanderen niet van komen.”
Leopold II?
“In het algemeen vind ik een canon ook een redelijk onzalig idee”, zegt Tollebeek. “Ik ben er geen voorstander van, net zoals alle andere professionele historici. Met een canon schep je een anachronistisch beeld van de geschiedenis. Je suggereert dat Vlaanderen eeuwig heeft bestaan, terwijl Vlaanderen zoals wij dat vandaag kennen een moderne constructie is uit de 19de eeuw, toen taal het natievormende element werd.” “Wat moet bovendien tot onze Vlaamse canon horen? Leopold II en Congo? De Koningskwestie? Of laten we dat soort thema’s aan de Walen, terwijl ze toch ook in Vlaanderen een grote impact hadden? En wie bepaalt wat erin staat? Politici? Of historici in dienst van politici? Een enquête bij de bevolking? Nee, dit is een van de zwakkere punten uit de nota-De Wever. Met een canon doe je alsof de geschiedenis vastligt, terwijl geschiedenis net een permanente discussie is over wat er in het verleden heeft plaatsgevonden. Deze canon moet een politiek doel dienen. Het is duidelijk uit welke hoek dit idee komt binnen de N-VA. Er is een strekking in de partij die vindt dat er een gebrek is aan identiteit in Vlaanderen. Men wil nu met deze canon en een nieuw museum van de Vlaamse geschiedenis een Vlaamse identiteit creëren die er blijkbaar niet is”, besluit Tollebeek.
België afbreken
Ook historicus Bruno De Wever (UGent), broer van, ziet zo’n canon niet zitten, zei hij in De Standaard. “De politieke instrumentalisering van de geschiedenis om de Vlaamse identiteit te ondersteunen is een bar slecht idee. Dat een Vlaams-nationalistische partij cultuur en geschiedenis met een ideologische saus overgiet, is te verwachten. Mijn broer is ook historicus, die weet beter.” “Het politieke doel is duidelijk”, vindt Tollebeek. “Het streven naar die homogene identiteit gaat ten koste van andere identiteiten, en vooral dan de Belgische. Deze canon is een van de instrumenten om België verder af te breken. Bart De Wever maakt er ook geen geheim van dat hij een homogene Vlaamse gemeenschap wil creëren, weg van de gelaagde identiteit van bijvoorbeeld de Limburgers - die vanuit historisch perspectief eerder bij Luik aanleunden - of de Nederlandstalige Brusselaars die weinig met Vlaanderen hebben. Wat die homogene cultuur dan precies inhoudt, is mij wel onduidelijk.”
Limburg
Moeten Limburgse scholieren dan de Vlaamse identiteit ingelepeld krijgen door lessen over de Guldensporenslag? “Ieder volk en iedere natie heeft recht op zijn geschiedenis”, vindt historicus Jan Vaes, die jarenlang verbonden was aan de UCLL en onlangs een lijvig boek schreef over de aparte Limburgse middeleeuwse geschiedenis ten tijde van de graven van Loon. “Ik vind deze discussie in beide richtingen een beetje overroepen. Feit is dat Limburg nu al bijna 200 jaar deel uitmaakt van Vlaanderen. Maar als je teruggaat in de geschiedenis, dan hadden we bijvoorbeeld met de Guldensporenslag als Limburgers strikt gezien niets te maken. Tegelijk is de Guldensporenslag, waarbij het trouwens vooral Vlamingen waren die tegen Vlamingen vochten, wel een symbool van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd. Onze leerlingen moeten in het middelbaar kennismaken met die identiteit.”
Als je teruggaat in de geschiedenis, hadden we als Limburgers met de Guldensporenslag strikt gezien niets te maken. Al is het wel een symbool van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd
Jan VAES Historicus en auteur
“Ik zou Bart De Wever graag mijn boek over de graven van Loon in handen duwen”, zegt Vaes. “Daarin beschrijf ik hoe Europa in de middeleeuwen verbrokkeld was. Loon stond onder Duits gezag, Vlaanderen was Frans. Pas achteraf zijn we daar kunstmatige naties van gaan maken. België, Vlaanderen,... Terwijl we in het onderwijs beter de erfenis van de Europese verlichting zouden benadrukken, een beeld dat we wel allemaal delen en dat veel flexibeler is dan een vastgelegde Vlaamse canon.”