Nucleair geknoei met Poetins wonderwapen
MOSKOU - De nucleaire straling die vrijkwam bij een ontploffing in een centrum voor kernonderzoek in het hoge noorden van Rusland, was tot zestien keer hoger dan normaal. De mysterieuze explosie gebeurde vorige week bij een proef voor een nieuwe ‘superkruisraket’.
Volgens de Russische autoriteiten kwamen bij de ontploffing op 8 augustus vijf ingenieurs om uit het kernonderzoekscentrum Sarov, drie raakten zwaargewond. Medisch personeel dat bijstand verleende, werd naar Moskou gezonden na geheimhoudingsverklaringen te hebben getekend. Intussen is duidelijk dat bij de explosie bij het onderzoekscentrum van het staatskernenegieagentschap Rosatom, op 35 kilometer van Archangelsk, veel meer nucleaire straling vrijkwam dan werd gemeld. Gisteren maakte de Russische meteorologische dienst bekend dat de straling in de havenstad Severodvinsk, op 30 kilometer van het incident, “vier tot zestien keer hoger” was dan normaal. De inwoners van het vlakbij gelegen dorp Njonoska moeten vandaag “om operationele redenen” hun huizen verlaten.
Jodium
Kort na het incident had de gemeente Severodvinsk (200.000 inwoners) op haar website gemeld dat de straling naar 200 keer het natuurlijke achtergrondniveau was gepiekt. Een bericht dat binnen de kortste keren verdween, maar inwoners hadden de boodschap al begrepen. In Archangelsk (400.000 inwoners) werd een stormloop op jodiumpillen gesignaleerd. Raadselachtig was ook de boodschap die Russische tv-zenders donderdagavond uitzonden: een waarschuwing voor stormweer met het dringende advies om binnen te blijven. De storm bleef uit. Moest de Russische bevolking zonder dat ze het wist tegen radioactiviteit beschermd worden?
Superwapen
Intussen sprak ook de Amerikaanse president Trump zich via Twitter uit over het mysterieuze incident. Maandag meldde hij dat “mensen in de omgeving en ver daarbuiten” verontrust zijn over de luchtkwaliteit “na de ontploffing van de Skyfall”. Daarmee onthulde Trump waar de Russen mee bezig waren. Blijkbaar betrof het ‘experiment’ het superwapen dat president Poetin vorig jaar als grote Russische uitdaging aan de VS presenteerde. Het wondertuig kon dankzij kernaandrijving zo goed als permanent op lage hoogte vliegen, waardoor het aan antiraketverdediging kan ontsnappen.
Stormvogel
Tijdens zijn ‘state of the union’ in 2018 toonde Poetin al computerbeelden van de nationale trots. Op internet verzamelde het Russische defensieministerie voorstellen voor een naam. Burevestnik (stormvogel) werd het, Skyfall in NAVO-jargon.
Veel minder openheid is er over het ongeval van vorige week - niet het eerste bij de ontwikkeling van de superkruisraket. Rosatom meldde dat zijn medewerkers na een ontploffing met een vloeibare brandstof op een drijvend platform in de zee beland waren. De baai in de Witte Zee is voor een maand afgesloten. Dat de straling na het incident daalde (volgens officiële cijfers), kan erop wijzen dat het materiaal waarmee geëxperimenteerd werd, in de baai is terechtgekomen.
Ook Russische media hadden al gespeculeerd dat het om de Skyfall ging. In elk geval is het incident een staatszaak: op de herdenking van de omgekomen ingenieurs, maandag in Sarov, nam expremier en plaatsvervangende stafchef van het Kremlin Sergej Kirijenko het woord. De verongelukte onderzoekers werden gehuldigd als het slag helden dat Rusland “zijn status als grootmacht verzekert”. Trump tweette maandag dat de VS dezelfde technologie hebben “maar dan geavanceerder”. Het antwoord van Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov kwam gisteren: “Onze president heeft gezegd dat de technologie die onze ingenieurs ontwikkelen, de stand van zaken in andere landen overtreft.”