Provincies bibberen voor Vlaamse onderhandelingen
Wordt 2024 het einde van het provinciale bestuursniveau? Als het van de startnota van informateur Bart De Wever (N-VA) afhangt wel. In de verdediging van de provincies dreigt CD&V alleen te staan.
Het moet de laatste jaren niet erg prettig zijn om in een van de vijf Vlaamse provinciehuizen te werken. Sinds het aantreden van de regering-Bourgeois vijf jaar geleden staat het bestuursniveau zwaar onder druk. Na een politiek compromis tussen regeringspartijen N-VA, CD&V en Open Vld verloren de provincies op 1 januari 2018 hun persoonsgebonden bevoegdheden, zoals Sport, Jeugd, Welzijn en Cultuur. Wat overblijft zijn bevoegdheden als Ruimtelijke Ordening, Leefmilieu en Toerisme.
Gaat de Vlaamse regering Jambon I, die nu in de steigers staat, nog een stap verder en schaft ze de provinciale besturen helemaal af ? Als het van de startnota van Vlaams informateur Bart De Wever afhangt wel. Daarin staat dat hij de provincies in 2024 liefst ziet verdwijnen. Een grote verrassing is dat niet. N-VA is al lang tegenstander van het provinciale bestuursniveau. De partij wil er niet alleen komaf mee maken omdat ze voorstander is van een efficiëntere, slankere staatsstructuur. De provincies staan ook het streven naar een sterker, centralistischer Vlaanderen in de weg. Daarom dringt N-VA ook aan op fusies van gemeenten, zodat grotere gemeentebesturen de taak van de provincies op lokaal vlak kunnen overnemen.
Limburg
Vanaf maandag zullen in de werkgroep Binnenlands Bestuur, één van de vijftien werkgroepen die het Vlaamse regeerakkoord moeten voorbereiden, de eerste discussies worden gevoerd. Ongetwijfeld zal de toekomst van de provincies daar één van de twistpunten worden. Vooral CD&V is sterk tegen de verdere afbouw gekant, omdat de provincies traditioneel een christendemocratisch bastion zijn. In Limburg voerden lijsttrekkers Wouter Beke en Lode Ceyssens zelfs uitdrukkelijk campagne met de belofte dat de provincies ook in de toekomst zouden blijven bestaan. Over het standpunt van CD&V aan de Vlaamse onderhandelingstafel wil de partij nog niet veel zeggen. “In elk geval is het duidelijk dat bijvoorbeeld in Limburg heel veel mensen en organisaties pleiten voor het behoud van de provincie Limburg: werkgevers, werknemers, cultuurorganisaties, … Ook vele Limburgers zijn gehecht aan hun provincie. Dat mogen we niet onder de mat vegen”, zegt partijwoordvoerder Steffen Van Roosbroeck.
CD&V tegen de rest
Maar CD&V dreigt met dat verzet wel alleen te staan. En dan is het maar de vraag of de provincies geen pasmunt worden voor compromissen over andere thema’s. In het licht van de nakende onderhandelingen wil binnen de partij niemand zich daarover uitspreken. “Ik heb wel de indruk dat wij inderdaad de enigen zijn die het voortbestaan van de provincies nog uitdrukkelijk in ons programma hadden staan”, klinkt het binnen CD&V.
De vraag is wat de positie van de derde partij, Open Vld, zal zijn tijdens de onderhandelingen. De liberalen lieten zich in het verleden erg ambigu uit over de provincies. Zo zei partijvoorzitter Gwendolyn Rutten in 2014 dat alle provincies voor haar part konden worden afgeschaft, behalve Limburg. “We gaan over onze standpunten met betrekking tot de startnota niet communiceren”, zegt Open Vld-woordvoerder Thomas Vanwing. “De eerste discussie zal in de werkgroep worden gevoerd. Binnen enkele weken zal er wellicht meer duidelijkheid zijn.” Intussen wordt er in de provinciehuizen, waar iedereen stilaan terugkeert uit zomervakantie, bibberend toegekeken. Stemmen we in 2024 niet langer voor de provincieraad? Het zou zomaar kunnen.