Haring en zeewater

Vorige week. Een houten scheepshal in Turku aan de westkust van Finland, vlakbij de Botnische Golf. Veel schoon volk in een erg mooie ruimte. De genodigden krijgen naast de bekende lokale haring ook andere smakelijke, internationale gerechten voorgeschoteld. De Finse organisatoren hebben me uitgenodigd om dit internationale Food & Art festival luister bij te zetten. Met een performance en met een “pop-up Cosmocafé”; gesprekken die we overal ter wereld organiseren over de rol van kunst en mensenrechten, en over voeding ook.

‘Under pressure’ heet de performance. Boven de hoofden van de genodigden heb ik vervuild zeewater laten hangen, vervat in grote druppelnetten van plastiek, dat als een virus door onze oceanen trekt. Onheilspellend dreigt het water uit de verontreinigde Botnische Golf, het meest noordelijke uitstulpsel van de Baltische Zee, de dikke watervinger tussen Zweden en Finland. Dansers die gebukt gaan onder het gewicht van het water, banen zich een weg tussen de prachtig gedekte tafels. Op de muur schijnt in grote witte letters: “Break the borders of clarity to shape a new sustainable future”. Nadat ik het werk kort heb toegelicht, gebeurt er iets vreemds. Sommige genodigden vinden het een leuk idee, en gaan met veel smaak de gerechten te lijf. Andere zie ik geregeld naar boven en beneden kijken. Ongerust. De haring op de borden heeft plots een andere betekenis. Hoeveel PCB en zware metalen verstopt zich in de vis? Het water lijkt te bewegen. Of ik het op de hoofden van de genodigden zal laten vallen, vraagt een vrouw me net voor het dessert. Waarom zou ik, denk ik. Ik ben geen activist. Mijn slogan op de muur is een uitnodiging tot het herdenken van structuren; doorbreek de grens van dat wat we weten om een nieuwe duurzame realiteit vorm te geven. Onze soort eet de wereld. En we weten het. We zijn er met zijn allen de oorzaak van. De vervuiling, het vergif, onze problematische voeding, het snelle verdwijnen van soorten. Het enorme ongeval dat klimaatverandering heet. We voelen het water van Damocles boven onze hoofden handen, we hebben ons losgeknipt van de rest van de natuur. De aanstormende trein van de vernietiging stoppen kunnen we niet meer. Maar we kunnen wel handelen om te redden wat moet gered worden en ons voor te bereiden op wat daarna komt. Als het einde van wat de Hindoes de Kali Yuga noemen is aangebroken. Van het ijzeren tijdperk van verlies van spiritualiteit en hebzucht, van respectloosheid voor het leven, toorn, en massamigraties. Het einde van het tijdperk dat mensen zichzelf als goden zagen en hun eigen vuil op het hoofd kregen. Het begin van een spirituele renaissance. Onze plaats hervinden in het web van het leven. Na een einde is er altijd een nieuw begin. Pas dan mag het water vallen.