Geen blanco cheques

De wereldeconomie is in deze coronatijden zichzelf tegengekomen. De geoliede motor die jarenlang voor veel welvaart heeft gezorgd, is abrupt tot stilstand gekomen. De wekenlange lockdowns in een veelvoud van landen heeft dat proces nog versneld en scherper gesteld. Meer en meer economen stellen zich, ter linker- en rechterzijde, de oprechte vraag of dit hét kantelmoment is voor de klassieke benadering van onze economie. Een moeilijke vraag, want het impliceert moeilijke keuzes. Wanneer we ervan uitgaan dat een futureproof aanpak rechtevenredig is met de duurzaamheidsgraad ervan, betekent dat ook dat niet elk bedrijf gelijk is. En dat we stilaan op een punt komen dat we moeten durven toegeven dat sommige businessmodellen niet langer overeind kunnen blijven als vanouds. Het zal veel geld kosten om uit deze pandemie te geraken, en nog meer om de welvaart te herstellen. Reden te meer om de beschikbare centen goed te besteden. Natuurlijk zijn jobs en het behoud ervan een zeer valabele reden om op staatssteun (betaald door u en mij) te kunnen rekenen. Maar blanco cheques zijn ondenkbaar. Dat geldt voor een luchtvaartmaatschappij als Brussels Airlines, maar ook voor grote, beursgenoteerde bedrijven genre Booking.com die nu wereldwijd in de rij staan voor allerhande staatssteun. Dit is het moment bij uitstek waarop de overheid weer op een nuttige manier in de cockpit kan gaan zitten door eisen te stellen in ruil voor geld uit de staatskas. In buurland Nederland is een groot debat op gang gekomen door een open brief van twee bekende journalist-economen en een politicus in De Volkskrant, waarin ze eisen dat ondernemingen die het algemeen belang schaden door bijvoorbeeld belastingen te ontwijken de gekregen centen moeten beschouwen als een lening… en dus moeten terugbetalen. Hoewel het op het eerste gezicht niet meer dan logisch lijkt dat er garanties gevraagd worden in ruil voor staatssteun, reageren sommigen als de duivel in een wijwatervat. Vreemd, want wanneer was de laatste keer dat u van de overheid een grote zak geld kreeg zonder voorwaarden? Dat mag voor bedrijven niet anders zijn. Bovendien zijn er al landen die dergelijke maatstaven met succes hanteren. Zo heeft Denemarken beslist dat ondernemingen die op een lijst staan van belastingparadijzen geen recht hebben op staatssteun. Zij gaan zelfs nog een stapje verder: ook wanneer er dividenden worden uitgekeerd, of eigen aandelen worden opgekocht om zo de prijs omhoog te jagen, zijn dat redenen om de deur naar de schatkist dicht te houden. In ruil voor steun wordt een minimum aan corporate social responsability gevraagd. Ook in ons land moet dat de houding zijn. Wanneer dat in een correcte context gebeurt met een rechtvaardige level playing field voor alle bedrijven, klein én groot, komt dat het geheel van de economische heropleving alleen maar ten goede.

Reacties: dekern@hbvl.be