Minder ongevallen maar wel dodelijker
Door de lockdown zijn er nu minder ongevallen, minder gewonden en minder doden in het verkeer. Maar de ongevallen die gebeuren, blijken wel twee keer dodelijker. “Minder verkeer geeft aanleiding tot sneller rijden.”
De cijfers voor het eerste trimester van 2020 met twee van de dertien weken in lockdown - wijzen uit dat het aantal verkeersdoden (op de plaats van het ongeval) in België met 6 procent gedaald is vergeleken met dezelfde periode vorig jaar: van 115 naar 108 doden. Het aantal letselongevallen ging met 12 procent omlaag, het aantal gewonden daalde met 14 procent.
Maar verkeersinstituut Vias waarschuwt dat de ongevallen tijdens de lockdown twee keer dodelijker waren dan voor deze periode. In de eerste twee weken van maart waren er 12 doden per 1.000 letselongevallen. In de tweede helft van maart – dus in lockdown – zwelt dat cijfer fors naar 26 doden per 1.000 letselongevallen. Er stierven ook 28 mensen op snelwegen en da’s verontrustend: de voorbije tien jaar is zo’n hoog aantal niet meer genoteerd in het eerste trimester. “Hoewel er veel minder verkeer was, hebben sommige bestuurders toch beduidend grotere risico’s genomen”, concludeert Vias. “Het zal wellicht nog een tijdje kalmer zijn op onze wegen, maar wees voorzichtig: overdreven snelheid blijft nog altijd de grootste doodsoorzaak in het verkeer en ligt mee aan de basis van één op de drie dodelijk verkeersongevallen.”
Compenseren
Waarom hebben sommige chauffeurs de neiging om het gaspedaal harder in te drukken nu er weinig verkeer is? “Een aantal mensen wil wellicht compenseren: ze hebben nu de vrijheid en de ruimte die ze anders niet hebben en willen daarvan profiteren zolang het kan”, vermoedt verkeerspsycholoog Ludo Kluppels van Vias. “Net als kinderen in de klas die de schoolbel horen: dan stormen ze naar buiten, dan hebben ze hun vrijheid terug.”
Maar hardrijden gebeurt niet altijd met voorbedachten rade, sommige chauffeurs laten zich onbewust verleiden om meer gas te geven. “90 procent van ons gedrag is niet beredeneerd. De meeste chauffeurs overwegen niet bewust om te snel te rijden. Maar ze ervaren meer ruimte op de weg en omdat de mogelijkheid zich voordoet, geven ze onbewust gas bij”, stelt de psycholoog.
Opgewonden
Tom Brijs, mobiliteitsprofessor aan de UHasselt, ziet nog redenen waarom snelheidsduivels loos gaan tijdens de lockdown. “Onderzoek geeft aan dat minder verkeer aanleiding geeft tot sneller rijgedrag. Chauffeurs worden gedreven door een vals gevoel van veiligheid, ze denken dat het risico op een ongeval lager is en dat ze veilig zitten in hun auto. Ze schatten de situatie verkeerd in: er is een exponentiële relatie tussen snelheid en de ernst van ongevallen. Maar snel rijden geeft ook het gevoel dat je tijd wint. En sommigen vinden het gewoon prettig, ze raken er zelfs opgewonden van”, weet Brijs.
“De perceptie dat er minder gecontroleerd wordt, kan ook een rol spelen. De pakkans heeft rechtstreeks invloed op verkeersgedrag. Misschien bestond het gevoel dat er minder snelheidscontroles waren?”
Zou onze rijvaardigheid zijn afgenomen door de lockdown? “Nee, daar is meer tijd voor nodig”, schat verkeerspsycholoog Ludo Kluppels. “Autorijden is zoals zwemmen en fietsen, dat verleer je zelden. De risicoperceptie kan wel afgenomen zijn. Ook fietsers en voetgangers kunnen minder oplettend worden als er minder verkeer is.”