Reddingsplan Merkel en Macron zet ‘zuinig’ Nederland onder druk
Het coronaplan van kanselier Merkel en president Macron verhoogt de druk op Nederland. De zwaarst getroffen zuidelijke landen zouden door de Europese Unie geleende miljarden als gift ontvangen. En daar was Den Haag altijd fel tegen.
Een aanbod uit Duitsland en Frankrijk dat moeilijk te weigeren is. Zo noemt de Nederlandse krant NRC het voorstel van de Duitse kanselier Merkel en de Franse president Macron om een coronahulpfonds van 500 miljard euro op poten te zetten. Het coronaplan zet Nederland onder zware druk om zijn verzet tegen financiële transfers op deze schaal op te geven. In het Duits-Franse voorstel haalt de Europese Unie als collectief met geld het gigantische bedrag op de kapitaalmarkten op. De Unie is ook als geheel verantwoordelijk voor de terugbetaling van de leningen. Lidstaten zijn naar draagkracht aanspreekbaar: ‘rijke’ aanzienlijk meer dan ‘arme’. De door de coronacrisis zwaarst getroffen landen en regio’s krijgen het geld naar behoefte. Het werkwoord ‘krijgen’ is cruciaal. Het gaat niet om leningen onder voorwaarden maar om subsidies of giften. Al komt dat laatste woord niet voor in het concept van Merkel en Macron. Het plan kreeg maandag direct instemming van de EU-Commissie. Voorzitter Von der Leyen stoort zich blijkbaar niet aan het feit dat Berlijn en Parijs het gras voor haar voeten wegmaaien. Volgende week presenteert ze het eigen Commissievoorstel voor het hulpfonds. Ook ECB-voorzitter Lagarde steunt het plan van de Duits-Franse tandem, wat een sterke aanwijzing is dat het met allebei ‘doorgesproken’ is.
In Spanje en Italië klonken gisteren voorzichtig positieve geluiden. Dat laatste land rekent al op 100 miljard giften. De Belgische regering ziet een plan “met de ambitie die Europa nodig heeft”, aldus minister van Financiën De Croo. Hij vindt wel dat het om een “mix van leningen en giften” moet gaan. De N-VA markeert haar ‘Noord-Europese’ eurorealisme door het voorstel voor transfers zonder voorwaarden af te wijzen
Zuinige vier
Datzelfde afwijzende geluid klinkt uit Oostenrijk. Bondskanselier Kurz tekende meteen protest aan - na overleg met Nederland, Zweden en Denemarken, liet hij weten. De positie van deze groep lidstaten was ongewijzigd, aldus Kurz. “We zijn bereid de zwaarst getroffen landen te helpen met leningen”, tweette hij gisteren. De ‘zuinige vier’ verzetten zich voor de coronacrisis tegen een verhoogde EU-meerjarenbegroting en tegen elke vorm van Europees aangegane schuld. Sinds de crisis richt zich dat verzet tegen de door de zuidelijke lidstaten geëiste coronabonds.
Ook de Duitse regering was daar (onder druk van haar achterban) tegen. Maar nu maakt Merkel een grote bocht die voor de ‘zuinige vier’ het verlies van een oppermachtige bondgenoot betekent. Vooral in Den Haag komt dat hard aan. Premier Rutte wist volgens Nederlandse media niets van het voorstel. Het brengt hem ook intern in moeilijkheden. De Tweede Kamer steunde recent zijn afwijzing van coronabonds met een ruime meerderheid. Ze zou een voorstel voor het ‘weggeven’ van Nederlandse miljarden dus ook kunnen afwijzen. Aan de andere kant is er de pressie van Macron en vooral Merkel. De twee namen in hun voorstel ook een passage over een eerlijker belastingstelsel op. Een schot voor de boeg van Amerikaanse techgiganten, maar ook van een Europees belastingparadijs als Nederland.