Mark Rutte is spil in strijd om Europese coronamiljarden
De Nederlandse premier Rutte staat als kopstuk van de ‘vier vrekken’ onder druk om op de EU-top volgende week in te stemmen met het coronaherstelfonds van 750 miljard. Gisteren in Berlijn herhaalde hij zijn eis dat aan de steun structurele hervormingen verbonden moeten zijn.
Mark Rutte en Angela Merkel zitten in de top drie van langstzittende regeringsleiders in de EU. In de coronacrisis deden ze het allebei goed, met de nuchtere aanpak die ze altijd in elkaar waardeerden. In het debat rond de miljarden voor het Europese coronaherstelfonds en de meerjarenbegroting stonden ze echter niet meer naast maar tegenover elkaar.
Oppervrek
Merkel maakte een grote bocht door in te stemmen met het fonds van 750 miljard euro waarvan volgens de Europese Commissie twee derde giften moeten worden en de rest leningen, vooral aan de zwaarst getroffen landen, Spanje en Italië. Rutte werd aanvoerder van de ‘vrekkige vier’: Nederland, Oostenrijk, Denemarken en Zweden. Lidstaten die geen geld wilden geven, enkel lenen, en dan alleen als er harde voorwaarden in de vorm van hervormingen - zoals in de pensioenen - aan vastzaten. In Italië, Spanje en Portugal werd Rutte verguisd maar in eigen land leverde zijn houding veelal applaus op. Die bijval beperkt nu echter zijn ruimte om een compromis te sluiten. Rutte staat onder binnenlandse druk om het been stijf te houden. ‘Houdt Rutte onze miljarden op zak bij Merkel?’, titelde De Telegraaf vlak voor zijn bezoek aan Berlijn. Tegelijk stijgt de Europese druk om een akkoord te sluiten - waarvan ook de Nederlandse ondernemersorganisatie verklaart dat het in deze crisis levensnoodzakelijk is.
Lastpost
En dus speelde Rutte tot nu toe op tijd. Merkel zal hem duidelijk gemaakt hebben dat die tijd op is (en misschien ook dat het uit moet zijn met flauwekul als op de top in februari toen Rutte demonstratief met een boek de debatten ‘uitzat’). Maar ze leek haar Nederlandse collega ook tegemoet te komen door te verklaren dat hulp die niet verbonden is aan hervormingen, geen uitkomst brengt. De overlegcarrousel draait intussen op volle toeren en Rutte zit er als lastpost midden in. Eind juni kreeg hij al de Franse president Macron op bezoek. Morgen komt de Italiaanse premier Conte, maandag de Spaanse premier Sanchez en de Portugese premier Costa. Maar het belangrijkste onderonsje was gisteren met Merkel. Europees Raadsvoorzitter Charles Michel en Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen benadrukten al het belang van een akkoord volgende week. Michel zou al een pakket ‘snoepjes’ klaar hebben om dwarsliggers over de brug te halen. Zo zou Nederland zijn jaarlijkse korting van 1,5 miljard mogen houden. En er zou wat minder geld voor de meerjarenbegroting uitgetrokken worden. Of er volgende week een akkoord komt, blijft onzeker. Grote strijdpunten liggen open. Wat wordt de verhouding tussen leningen en giften? Komen er voorwaarden in de vorm van ingrijpende hervormingen zoals Rutte eist? En hoever kan de anders zo flexibele Nederlander gaan met toegevingen, zonder dat het op capitulatie lijkt?