KU Leuven wil in december vaccin op mensen testen
Onder leiding van professor Johan Neyts hebben onderzoekers van het Rega-Instituut (KU Leuven) een kandidaat-vaccin ontwikkeld dat hamsters beschermt tegen
het coronavirus. Rega hoopt nu in december te beginnen met proeven op mensen, en nestelt zich daarmee in het spoor van toppers als Oxford en Moderna
Beter kon niet. De onderzoekers van het Rega-Instituut (KU Leuven) zijn licht ondersteboven van de resultaten van hun kandidaat-vaccin bij hamsters. Van de acht varianten die ze getest hebben, is er eentje dat buitengewoon goed scoort. “We zijn erin geslaagd om écht iets goed te maken”, zegt viroloog Johan Neyts. Hij heeft er alle hoop op dat het middel ook zal werken bij mensen, maar of we volgende zomer zorgeloos op vakantie kunnen dankzij het Leuvense vaccin? Nee. Dat niet. Neyts is de eerste om hoeraberichten te kaderen. Hij verwijst daarbij graag naar het wielrennen: “We hebben een etappe gewonnen, maar de Tour is nog lang.”
Wanneer zou het vaccin er kunnen zijn?
“De eindmeet is nog lang niet in zicht. We gaan zeker niet de eerste zijn. De universiteit heeft maar een beperkte productiecapaciteit, dus spreken we nu met een partner die het kandidaat-vaccin voor ons kan produceren. Daardoor verliezen we tijd. Als de deal er is, dan hopen we eind dit jaar te beginnen met de eerste proeven op mensen. Daarna volgen nog de fase 2- en fase 3-studies. Voor die laatste hebben we een grote groep deelnemers nodig én een virus dat volop circuleert. Dat is bij ons niet meer het geval. Het is cru, maar op dat vlak hebben Amerikaanse ontwikkelaars momenteel een voordeel.”
Waarom dan het enthousiasme?
“Om in wielerjargon te blijven: wij hebben een heel straffe coureur met veel kwaliteiten die anderen niet hebben. Wij zijn bij mijn weten het enige lab dat een Covid-vaccin bouwt vertrekkend van het gelekoortsvaccin, een van de beste vaccins die er bestaan. Het wordt al 80 jaar gebruikt, je hebt maar één dosis nodig en het biedt levenslange immuniteit. Door een stukje van de genetische code van het coronavirus in dit vaccin te plakken hopen we hetzelfde effect te bereiken, maar dan voor Covid-19. Als dat het geval is, dan hoef je niet de eerste te zijn om relevant te zijn.”
Hoe zit het met die immuniteitsduur? Antilichamen zouden al na enkele maanden uit het lichaam verdwijnen.
“Dáár zit juist het potentieel van dit vaccin. Het focust niet enkel op antilichamen, maar betrekt alle armen van ons immuunsysteem. Naast de antilichamen zijn dat ook de T-cellen en het geheugen. We vertrouwen erop dat zelfs als de antilichamen verdwijnen, de immuunrespons net zoals bij gele koorts lang zal blijven duren. Zeker zijn we niet, want de hamsters zijn nog maar onlangs ingeënt.”
“De proeven op mensen moeten nog beginnen, maar alles
wijst erop dat het gaat lukken. Tot nog toe verloopt alles
optimaal”
Professor Johan Neyts
Van muizen weten we dat ze weleens in een labo vertoeven, maar waarom hamsters?
“Om de werkzaamheid van de vaccinkandidaten grondig te kunnen bestuderen, ontwikkelden we eerst een zogeheten infectiemodel in hamsters. We zagen dat de dieren een longinfectie ontwikkelden vergelijkbaar met Covid-19 bij ons. Gewone muizen hadden (te) weinig last van het virus en de juiste muizen vinden, zou te lang duren. De wereldwijde vraag is vandaag enorm.”
Hoe groot is de kans dat het vaccin er ook echt gaat komen?
“De proeven op mensen moeten nog beginnen, maar alles wijst erop dat het gaat lukken. Tot nog toe verloopt alles optimaal, door het succes bij de hamsters en de uitstekende reputatie van het gelekoortsvaccin zijn we meer dan hoopvol dat het goedkomt. We blijven wel realistisch. Het kan mislukken. Van alle studies die aan fase 1 beginnen, haalt maar zo’n 10 procent de eindmeet.” “Ongetwijfeld zal de ontgoocheling enorm zijn als we ons onderzoek moeten staken. Maar zo werkt wetenschap. Wie schrik heeft om zwaar teleurgesteld te worden, moet niet beginnen aan een onderzoek als het onze.”
Kunnen proefpersonen zich al aanmelden?
Hier laat professor Neyts zijn collega Corinne Vandermeulen aan het woord. De immunologe zal de klinische studie leiden die zal plaatsvinden in het UZ Leuven. “Daarvoor is het nu nog te vroeg. We hopen eind dit jaar te kunnen beginnen met een kleine groep gezonde vrijwilligers. Tegen dan zullen we een oproep plaatsen.”