De dapperste rat ter wereld heeft een Limburgs baasje
Magawa is de eerste rat die een gouden medaille krijgt van dierenwelzijnsorganisatie PDSA, voor het onschadelijk maken van 39 landmijnen en 28 geïmproviseerde bommen in de Killing Fields van Cambodja. Magawa is wereldnieuws, net als zijn baasje: Christoph
De rat heeft haar reputatie tegen, maar ratten - in deze Afrikaanse reuzenhamsterratten - kunnen ook levens redden. Magawa, zes jaar oud, heeft in zijn vijf jaar als professionele mijnenjager zo’n 67 mensen gered van de dood, dan wel van een verschrikkelijke verminking, door in de Killing Fields van Cambodja telkens aan zijn baasje te tonen waar er zich landmijnen of explosieven enkele centimeters lager bevinden. Dat verdient een medaille, vond ook de traditierijke Britse PDSA (People's Dispensary for Sick Animals) die Magawa als eerste rat ooit onderscheidde met een gouden medaille.
Werker
Magawa komt uit het trainings- en onderzoekscentrum van Apopo, een ngo gevestigd aan de Sokoine University van Morogoro in Tanzania. Die ngo wordt overigens ook gesteund door de provincie Limburg. Christophe Cox (52) uit Nieuwerkerken is de mede-oprichter en algemeen directeur van Apopo. “We zijn inderdaad de enige ngo ter wereld die ratten opleidt en inzet om landmijnen op te sporen. Magawa werkt nu al vier jaar in Cambodja, niet ver van de tempels van Angkor Wat. Magawa is zeer werklustig. Als je hem ’s morgens uit de bak haalt, is hij altijd meteen klaar om eraan te beginnen. In een half uur tijd kan hij tot 300 vierkante meter scannen met zijn neus. Een mens heeft daar vier dagen voor nodig.”
Landmijnen
In totaal hebben de reuzenhamsterratten van Apopo, die zo’n acht jaar oud worden, al 108.000 mijnen teruggevonden en zo’n 25 miljoen vierkante kilometer landmijnenvrij gemaakt. “Dat doen we in landen als Cambodja, Angola en Mozambique. Mozambique is nu zelfs in zijn geheel landmijnenvrij verklaard. Nu gaan we ook in Zimbabwe beginnen aan een strook die grenst aan het Zuid-Afrikaanse Krugerpark. Een stuk natuurgebied met veel potentieel voor ecotoerisme, ware het niet dat daar een strook van 37 kilometer ligt met zo’n 5.500 landmijnen per lopende kilometer. Dat terrein moet volledig opgeruimd worden. Regelmatig stappen daar olifanten en buffels op met alle gevolgen van dien. Onze ratten zijn te licht voor die mijnen. We hebben nog nooit een slachtoffer gehad bij onze ratten omdat er een mijn ontplofte.”
Kliktraining
Magawa is een van de opgeleide ratten van Apopo, zo’n 300 in totaal. “De eerste tien weken blijven de dieren bij hun moeder. Dan laten we ze twee weken wennen aan de mens, nemen we ze bijvoorbeeld mee in een auto of op een motor. Daarna beginnen we pas aan de opleiding. In het begin krijgen ze, telkens de trainer klikt, een stukje banaan. Na een paar dagen associëren ze zo’n klik met eten. Gaandeweg leren we ze op die manier explosieven te ruiken en worden ze telkens beloond.”
Feestmaal
Dierenwelzijn is belangrijk bij Apopo dat zo’n 85.000 volgers heeft op zijn Facebookpagina. Christophe Cox: “Onze ratten krijgen elke dag hun rust en speeltijd, elke dag ook een gezondheidscheck. Elke week komt een dierenarts langs. Als het weekend begint krijgen ze een feestmaal met fruit, groenten, kleine visjes... Tot zondagmiddag want ze moeten wel een beetje honger hebben om te kunnen werken. Als onze oudere ratten wat trager worden en toe zijn aan pensioen krijgen ze een mooie kennel van drie vierkante meter met verschillende verdiepingen, nestbakjes, klimkoorden, springplankjes...”
Naast mijnen opsporen zet Apopo ook ratten in om tuberculose op te sporen in rochelstalen. Tbc is een besmettelijke infectieziekte die elk jaar anderhalf miljoen mensen doodt. “We werken nu ook aan iets nieuws. Met camera’s en bewegingssensoren op de rug willen we helpen zoeken naar slachtoffers van aardbevingen. Ratten zijn veel kleiner dan honden. Turkse search- en rescueteams zijn al zeer enthousiast van dat project.”