Paus drukt nu al zijn stempel op verkiezing van zijn opvolger
Met de creatie van dertien nieuwe kardinalen, van wie negen jonger dan 80, is een meerderheid van de stemgerechtigde kardinalen nu benoemd door paus Franciscus. Daarmee hoopt de paus meer dan ooit zijn stempel te drukken op de verkiezing van zijn opvolger.
Op een consistorie in Rome heeft paus Franciscus het voorbije weekend dertien nieuwe kardinalen gecreëerd. Voor twee van hen, de vicaris van Brunei en de aartsbisschop van de Filipijnen, gebeurde dat virtueel: zij mochten hun land niet uit wegens corona. De anderen ontvingen hun scharlaken biretta uit handen van de paus – zonder de traditionele vredeskus – in de Sint-Pietersbasiliek, na tien dagen quarantaine in Casa Santa Marta, het gastenverblijf van het Vaticaan.
De hand van de paus
Voor paus Franciscus, in 2013 verkozen, is het al de zevende benoemingsronde. “De rode draad door al die consistories: Franciscus benoemt vooral kardinalen uit kleinere bisdommen uit vaak vergeten landen”, zegt Vaticaankenner Tom Zwaenepoel, die zopas een boek publiceerde met de mooiste citaten van paus Franciscus over hoop in bange coronadagen. “Nooit eerder was het college zo internationaal samengesteld. Was bij het aantreden van Franciscus nog 52 procent van alle kardinalen Europees, nu is dat nog 41 procent. Met name Afrika en Azië zijn aan een inhaalbeweging bezig.” Het kardinaalscollege telt nu 229 leden uit 90 landen.
Die internationalisering past niet alleen in het streven van de paus naar een échte wereldkerk, het weerspiegelt ook de sterke secularisering van ons continent. “Maar bovenal versterken die keuzes zijn inhoudelijke lijn”, zegt kerkjurist Rik Torfs (KU Leuven) “De paus wil een minder dogmatische Kerk, een socialer katholicisme, dichter bij de mensen. Vandaar de keuze voor Wilton Gregory, de aartsbisschop van Washington en de eerste Afro-Amerikaanse kardinaal.” Die kapittelde deze zomer openlijk president Trump om zijn lakse houding tegenover racisme. “Zelfs de mensen die hij niet tot kardinaal benoemt, passen in dat plaatje, zoals de Parijse aartsbisschop Michel Aupetit, die een veel conservatievere koers vaart.”
Bijna 84 jaar
In het Vaticaan is enige politieke strategie nooit veraf. “Om tijdens een conclaaf mee de nieuwe paus te mogen kiezen, moet een kardinaal jonger zijn dan 80”, zegt Zwaenepoel. “Dat geldt voor negen van de dertien nieuwkomers. Meteen is voor het eerst een meerderheid van de stemgerechtigde kardinalen – bijna drie op de vijf – gecreëerd door Franciscus. Op die manier hoopt deze paus, over wie wordt gefluisterd dat hij vroeg of laat ontslag zal nemen en terugkeren naar Argentinië, dus flink zijn stempel te drukken op de verkiezing van zijn opvolger.” Want Jorge Mario Bergoglio wordt er niet jonger op: op 17 december wordt hij 84. “Dus denkt de paus stilaan al aan het volgende pontificaat”, bevestigt Torfs. “Al is er geen enkele garantie dat alle kardinalen die hij aanstelt zonder verpinken zijn lijn zullen aanhouden. Ik was onlangs in Rome voor de documentaire waaraan ik werk en je hoort toch flink wat kritiek. Hervormingsgezinden vinden dat de paus zijn ideeën te weinig in concrete daden kan omzetten: de hervorming van de Curie is er maar één van. Conservatieven, o ironie, verwijten hem dan weer de meest autoritaire paus van de laatste decennia te zijn.”
“Het zou niet de eerste keer zijn dat een conclaaf een verrassing oplevert”, zegt ook Zwaenepoel. “Franciscus is daar zelf het beste voorbeeld van nadat zijn veel conservatievere voorganger Benedictus XVI was opgestapt. Nochtans was 57 procent van de stemgerechtigden op dat conclaaf door die laatste tot kardinaal gecreëerd.”