Iraanse chantage
Slecht nieuws uit Iran: de executie van Ahmadreza Djalali zou nog een kwestie van uren of dagen zijn. Vorige week dinsdag sloeg de vrouw van de Zweeds-Iraanse spoedarts alarm nadat ze een afscheidstelefoontje kreeg van haar man. Djalali werkte als gastprofessor voor de Vrije Universiteit Brussel (VUB) toen hij in april 2016 bij een verblijf in eigen land werd opgepakt voor spionage en medeplichtigheid aan de moord op twee nucleaire wetenschappers. Na een schijnproces in 2017 werd hij ter dood veroordeeld. Na drie jaar in schrijnende omstandigheden te zijn opgesloten, werd de fel verzwakte Djalali gisteren overgebracht naar de gevangenis van Karaj, de plek waar de executies worden uitgevoerd.
Het Vlaams Parlement stemde vorige week nog een unanieme resolutie om de doodstraf niet uit te voeren. In 2017 vroeg de verzamelde Kamer al eens om gratie. Maar Iran heeft voorlopig geen oren naar de enorme internationale druk. Djalali is de speelbal geworden van een luguber spel op het allerhoogste niveau. Vorige week vrijdag begon in Antwerpen het proces tegen vier Iraniërs. Het Belgische gerecht verdenkt hen ervan in 2018 een aanslag te hebben beraamd op een bijeenkomst van de Iraanse oppositie in Parijs. De spilfiguren, een Belgisch-Iraans koppel dat in Wilrijk woonde, werden in juni 2018 in Brussel onderschept, met in hun kofferbak een krachtige bom, verborgen in een toiletzak.
Voor Iran komt dat proces en de mogelijke reputatieschade erg ongelegen. Met Joe Biden treedt straks een nieuwe Amerikaanse president aan die mogelijk een andere houding tegenover het land wil aannemen. Biden stond als vicepresident mee aan de wieg van de Irandeal, die wilde voorkomen dat het land een atoombom zou ontwikkelen. President Trump trok zich terug uit dat akkoord en legde Iran opnieuw zwaardere sancties op. Intussen gaat de strijd achter de schermen onverhard voort. Afgelopen vrijdag nog werd een Iraanse atoomfysicus op straat vermoord, een operatie die vermoedelijk gestuurd werd door de Israëlische en Amerikaanse inlichtingendiensten. Het heeft er alle schijn van dat Teheran Djalali nu wil inzetten in een ruildeal met de Iraniërs die in ons land terechtstaan. De vraag rijst zelfs of Djalali in de eerste plaats al niet met die bedoeling in het achterhoofd werd opgepakt, het land gebruikt deze techniek wel vaker. Wat als de kwestie straks op het bord van de regering-De Croo komt? Dit is een dilemma tussen een leven redden en de rechtsstaat behoeden. Want iedereen wil vermijden dat Djalali wordt geëxecuteerd, maar tegelijk zou een ruildeal vóór een proces een gevaarlijk precedent scheppen en ons vatbaar maken voor buitenlandse chantage.