WK IN QATAR
MENSENRECHTEN
Toen hij in 2017 de kans kreeg om in Qatar te gaan werken, moest Mohammad Shahid Miah eerst zelf 4.000 euro betalen aan de rekruteringsofficier. Hij had er zich zwaar voor in de schulden gestoken. Het is nu zijn familie in Bangladesh die die schuld moet afbetalen, want Mohammad zelf is eind september overleden. Het had toen zwaar geregend, de containers waar de arbeidsmigranten sliepen waren overstroomd. Toen hij uit zijn bed en in het water stapte, stierf hij door elektrocutie. Ook Madhu Bollapally (43) uit India zal na zijn werk in Qatar nooit terugkeren naar zijn land. Een hartaanval met natuurlijke oorzaak, dat kregen zijn vrouw Latha en zijn 13-jarige zoon Rajesh eind 2019 te horen nadat een kamergenoot Madhu op de grond had gevonden. Een autopsie volgde niet. “Maar hij had geen gezondheidsproblemen”, vertellen ze aan de krant The Guardian.
6.500 overlijdens
Alleen al met de “natuurlijke overlijdens” bij arbeidsmigranten in Qatar vul je elke week een voetbalelftal, en dat al tien jaar lang. Maar The Guardian ontdekte dat de overlijdens vaak helemaal niet zo onverklaarbaar zijn. De arbeidsomstandigheden zijn er niet vreemd aan: tien uur lang werken in temperaturen van 45 graden, dat kraakt ook jonge lijven. De Britse krant berekende dat al meer dan 6.500 arbeiders stierven sinds het WK aan Qatar is toegewezen. En dat zijn dan alleen nog de cijfers van mensen uit India, Pakistan, Sri Lanka, Bangladesh en Nepal. Ook uit de Filipijnen en Kenia werken veel mensen in Qatar, maar die ambassades gaven geen cijfers vrij.
Qatar zelf houdt er een andere telling op na. Officieel zijn er 37 arbeiders gestorven tijdens de bouw van de WK-stadions, waarvan 34 “niet-werkgerelateerde” overlijdens. Onder dat etiket vallen ook mensen die tijdens het werk in elkaar stuikten. Onafhankelijke controle is zo goed als onmogelijk. “Zodra je maar in de buurt komt van een van de stadions of de containers waar de arbeidsmigranten wonen en werken, grijpt de geheime politie je in je nek”, zegt Midden Oosten-correspondent Olaf Koens van RTL op Twitter. “Iedere journalist die in Qatar komt, moet een document ondertekenen. Je mag alleen filmen waar de autoriteiten het aangeven, je mag het imago of de ‘tradities’ van Qatar niet schaden, niet voor ophef zorgen en als je dat wel doet komen ze de schade op het mediabedrijf verhalen.”
Lijfeigenen
In Qatar werken zo’n 2 miljoen arbeidsmigranten, afkomstig uit armere landen in Azië en Afrika. In het kader van het WK 2022 verrezen niet alleen de imposante voetbalstadions en trainingsvelden, er werden ook wegen en metrostations gebouwd. En een luchthaven, hotels en wolkenkrabbers. Wie als arbeidsmigrant in Qatar aankomt, werd de voorbije tien jaar als een lijfeigene behandeld. Je had toestemming nodig van je werkgever om van job te veranderen of het land te verlaten. Moderne slavernij dus. Al sinds 2013 komt er zware kritiek op die wet, pas in augustus vorig jaar kwamen er afspraken om hem af te zwakken. Sinds deze maand is ook het minimumloon opgetrokken naar 230 euro per maand. Maar nog altijd zijn er extreem lange werkdagen, nog altijd krijgen arbeidsmigranten hun loon veel te laat uitbetaald, of zelfs helemaal niet. Amnesty International spreekt over de “zwakke uitvoering en de slechte handhaving van de hervormingen”.
En dat voor een WK dat onder een slecht gesternte begon. Toen de FIFA de WK’s van 2018 en 2022 aan respectievelijk Rusland en Qatar toewees, gonsde het meteen van de geruchten over omkoping. Een klein maar rijk land dat voetballend niets voorstelt en waar het veel te warm is om te spelen: er klopte iets niet. UEFA-baas Michel Platini werd in 2019 opgepakt in het kader van dat onderzoek.
Het toewijzen van het WK aan Qatar was “een fout”, zei FIFAvoorzitter Sepp Blatter al in 2014 – al had hij het in de eerste plaats over de hitte. CEO Peter Bossaert van de Belgische voetbalbond, formuleerde het onlangs zo: “De toewijzing van het WK aan Qatar is volledig fout gelopen. Dat is niet voor herhaling vatbaar.” En Qatar zelf? Dat houdt de schijn op. “Alle kritiek komt vanuit vooroordelen”, zei Hassan Al Thawadi, de voorzitter van het comité dat de voorbereidingen coördineert. Het comité benadrukt consequent de positieve hervormingen en kreeg er van de Qatarese regering nog een speciale erkenning voor. “De gezondheid en veiligheid van onze arbeidskrachten is altijd een belangrijke doelstelling geweest”, klonk het tijdens de officiële uitreiking.