“Hier vind je de Matterhorn, goeie wijn én koeiengevechten”
Tien jaar geleden kreeg de bergmicrobe Hasselaar Jonas Vandermaesen volledig in haar greep, en vertrok hij naar Zwitserland om er berggids te worden. “Ik heb tijdens het klimmen altijd een plan B en C, maar in de bergen kun je nooit alle risico’s uitsluiten.”
Jonas had al van kleins af aan een fascinatie voor bergen. Het gezin Vandermaesen koos steevast voor actieve vakanties in de Alpen. In de winter gingen ze er skiën, in de zomer wandelen. De trektochten met zijn ouders stopten aan de voet van de berg, maar Jonas wilde altijd verder. En hoger.
Hij was gebeten door de bergmicrobe, en die bleef in de volgende jaren groeien. Tijdens zijn opleiding architectuur startte Jonas op eigen houtje met allerlei klimcursussen en ging hij in de zomer vaak trekken. Na zijn studies begon hij bij een architectenbureau, maar omdat hij zoveel tijd in de bergen doorbracht, werd hij al snel zelfstandige. Zo kon hij bijvoorbeeld een maand werken en daarna weer vertrekken naar de Alpen.
Hoe kwam je dan definitief in Zwitserland terecht?
“In 2009 werd ik met vijf andere jonge Belgen geselecteerd voor een éénjarige opleiding waarbij we onder andere leerden rotsklimmen, ijsklimmen en skiën. Dat gaf me veel technische ervaring. Intussen was de combinatie van mijn zelfstandige job en het op en neer reizen steeds minder duurzaam geworden. In 2011 besloot ik daarom naar Zwitserland te vertrekken. Berggids worden was mijn passie, en dat ging moeilijk vanuit België. Bovendien was er niets dat me daar hield, zoals een relatie bijvoorbeeld. Ik ging aan de slag bij de skischool waar ook een vriend werkte, in Valais. Aanvankelijk was het de bedoeling om één winter te blijven. Maar omdat het me zo goed beviel en ik daar al snel mijn vriendin leerde kennen, ben ik nooit teruggekeerd. En daar heb ik geen moment spijt van gehad. In september vorig jaar studeerde ik af na een lange opleiding. Sindsdien kan ik mezelf officieel berggids noemen.”
Wat doet een berggids precies?
“Ik begeleid vooral groepen tijdens een trektocht, skitocht of beklimming in de bergen. In de zomer gaat het bijvoorbeeld om rotsklimmen of alpinisme. In de winter kunnen we gaan freeriden in skigebieden, waarbij we off-piste gaan, of toerskiën, waarbij je dankzij de vellen onder je ski’s kunt klimmen. Daarnaast geef ik ook opleidingen, zodat mensen zelf de bergen in kunnen trekken. Ik leer hen bijvoorbeeld hoe ze touwen, stijgijzers of ijsbijlen moeten gebruiken. Of ze krijgen een lawinecursus om hun gedrag te leren aanpassen aan lawinecondities. Ik doe het heel graag. Je kunt je passie delen met anderen en hen helpen om hun droom te verwezenlijken. Bovendien is Nendaz, het dorpje waar ik woon, de perfecte omgeving. De zon schijnt 300 dagen per jaar, en het is de ideale uitvalsbasis om de bergen in te trekken. De beroemde Matterhorn ligt bijvoorbeeld vlakbij, op de grens tussen Valais en Italië.”
Je job brengt toch ook de nodige gevaren met zich mee?
“In de opleiding leer je je zo goed mogelijk voor te bereiden op tochten, en kalm te blijven en goede beslissingen te nemen in gevaarlijke situaties. Ik heb altijd een plan B en C. Maar in de bergen kun je nooit alle risico’s uitsluiten. Zeker in de winter verandert het sneeuwdek bijna elke dag en kan het weer heel snel omslaan.”
Ben je zelf al in precaire situaties terechtgekomen?
“Ik ben met mijn vriendin en wat vrienden eens in een storm beland. Er was zoveel mist dat je zelfs niet zag of je een stap naar boven of beneden ging zetten. Daarom bonden we toen een skistok aan een touw en gooiden we die telkens voor ons uit. Zo zagen we of we moesten klimmen of naar beneden skiën. En dan gooiden we die stok opnieuw weg. We hebben urenlang met kaart en kompas gezocht naar de hut. Gelukkig hebben we die ’s avonds gevonden en is het voor ons goed afgelopen. Maar een aantal jaar geleden zijn er op dezelfde plek zeven mensen verongelukt.”
Heeft corona het afgelopen jaar een impact gehad op je job?
“In maart vorig jaar werd op één dag beslist dat er een lockdown kwam. Plots kreeg ik het bericht van de skischool waar ik werkte dat het seizoen gedaan was en ik mijn spullen mocht terugbrengen. Ik kon als gids ook geen groepen meer begeleiden. Het lenteseizoen is dus helemaal in het water gevallen, wat heel pijnlijk was. Daarna kwamen er ook veel minder buitenlanders naar hier. Maar of je daar als berggids onder leed, hing vooral af van je cliënteel. Collega’s van mij hadden veel Engelse en Franse klanten, en dus veel minder werk. Maar ik had het geluk dat ik voor 90 procent met Zwitserse klanten werkte. Zij mochten ook niet reizen, en gingen in de winter net nog meer skiën en klimmen in eigen land. Dus ik had het toen heel druk.”
Hoe pakte Zwitserland de coronacrisis aan?
“De kantons hebben veel eigen beslissingsrecht. Hier ging het al heel vroeg slecht met de cijfers, waarop het kanton de horeca sloot. In Duitstalig Zwitserland bleef alles wel nog open. Toen de cijfers daar ook begonnen te stijgen, werd plots nationaal beslist dat alle horecazaken dicht moesten. Maar toen ging het bij ons al beter, en wilden we net de horeca heropenen. Dat zorgde voor de nodige spanningen. Nu is de situatie hier ongeveer hetzelfde als in België.”
Zijn er veel verschillen tussen Zwitserland en België?
“De twee landen lijken eigenlijk veel op elkaar, deels door het mentaliteitsverschil tussen Duitstaligen en Franstaligen. De Duitstaligen werken harder en zijn strikter, de Franstaligen zijn dan weer wat meer mediterraans. Dat verschil in taal en mentaliteit doet me denken aan Vlaanderen en Wallonië. Bovendien hebben de verschillende kantons hier vaak ook hun eigen gewoontes. ”
Wat zijn de gebruiken in Valais?
“Koeiengevechten. Je hebt hier koeien die van nature vechten met elkaar. Als in de zomer verschillende kleine kuddes samenkomen in de bergen, botsen ze met hun koppen tegen elkaar om de hiërarchie te bepalen. Dat is uitgegroeid tot een echte volkstraditie, waarbij boeren met hun beste koe naar arena’s trekken om die te laten vechten. Veel gewone mensen hebben ook een paar koeien, niet zozeer voor melk of vlees, maar voor die hobby.” “Daarnaast is er in de streek ook een echte wijncultuur. Het is hier warm en de bodem is heel vruchtbaar, waardoor je goed wijn kunt telen. Je vindt in Valais een hele resem aan lekkere wijnen. Businesscontracten worden vaak ook afgesloten met een glas wijn. Dat toont opnieuw die zuiderse mentaliteit.”
Keer je ooit definitief terug naar België?
“Normaal ga ik één à twee keer per jaar terug, al is het door corona nu al anderhalf jaar geleden. Maar ik heb geen reden om definitief terug te keren. Alles wat ik nodig heb, is hier.”