Zwaarste protestgolf in dertig jaar verrast Cubaans regime
Terwijl duizenden Cubanen zondag protesteerden tegen de voedselschaarste en de slechte afhandeling van de corona-epidemie op hun eiland, riep het communistische regime zijn aanhangers op de straten in te nemen. Waarnemers spreken van een politieke crisis.
Moegetergd door de voedselschaarste, wachtrijen voor de winkels en de elektriciteitspannes, midden in een Covidcrisis ook die alleen maar erger wordt, trokken duizenden Cubanen zondag de straat op. “Vrijheid!” en “Weg met de dictatuur!”, klonken de slogans. De vlam sloeg in de pan in het stadje San Antonio de los Baños, vlak bij Havana. Aangewakkerd door de sociale media verspreidden de betogingen zich naar de hoofdstad, naar Santiago in het oosten en meerdere plaatsen elders in Cuba. Proyectoinventario.org, een onafhankelijke nieuwssite, tekende 25 verschillende manifestaties op. Ook voor de studio’s van de staatstelevisie kwam het tot protestacties, enkele politieauto’s werden ondersteboven geduwd.
Zwaarste protest sinds 1994
De protesten van zondag zijn de zwaarste sinds 1994, toen schaarste en crisis een massa-exodus naar de VS op gang brachten. Net als toen, en net als bij elke contestatie aan zijn adres, haalt het regime de bekende repliek van stal. “De manifestaties zijn vooral het werk van opportunisten, contrarevolutionairen en huurlingen die door de VS gefinancierd worden”, aldus president Miguel Díaz-Canel, die in april Raúl Castro opvolgde als eerste secretaris van de Communistische Partij. Díaz-Canel, die zondag ijlings naar San Antonio trok en een tvtoespraak hield, gaf dan wel toe dat zich onder de betogers ook “personen met legitieme eisen en verwarde revolutionairen” bevonden, hij sloot zijn discours af met een oproep aan zijn aanhangers om de straten terug te nemen. Ook het internet werd grotendeels afgesloten.
Covid-crisis
In Cuba moeten burgers vandaag niet alleen uren lang in de rij staan om basisproducten in te slaan, ook het gebrek aan medicijnen, van pijnstillers tot middelen tegen diabetes of hoge bloeddruk, is totaal. Bovendien kampt Cuba met de zwaarste uitbraak van corona sinds het begin van de epidemie.
Zaterdag raakten meer dan 6.900 personen besmet, een nieuw record. Er vielen ook 47 doden. De crisis heeft vele oorzaken. Omdat Cuba voor 70 procent van zijn voedsel op import uit de VS aangewezen is, heeft het regime dollars nodig. Doordat een essentiële sector als het toerisme op apegapen ligt, een direct gevolg van de Covid-crisis, en ook Amerikaanse Cubanen amper nog opdagen, mankeert het Havana aan deviezen, en dus aan koopkracht. Omdat Donald Trump het oude VS-handelsembargo weer aanstrakte, en pakweg een bedrijf als Western Union zich vorig jaar noodgedwongen uit Cuba terugtrok, zijn ook deremittances - het geld dat migranten naar het thuisfront sturen - achterwege gebleven, terwijl consumenten in de meeste winkels wel op het groene biljet zijn aangewezen.
Ook suiker, sinds jaar en dag vitaal voor de Cubaanse economie, brengt niets meer op: door droogte was de voorbije suikeroogst de slechtste in honderd jaar tijd. Chronisch brandstof- en elektriciteitstekort, een gebrek aan vervangstukken voor vrachtwagens en een bureaucratie die elke zin voor initiatief en vindingrijkheid fnuikt, doen de rest.
Venezolaanse scenario
“Hoe je het ook draait of keert, dit is een politieke crisis”, zegt hoofdredacteur José Manuel González Rubines van de voorzichtig dissidente website JovenCuba.com. “Iedereen zag het protest aankomen, behalve het regime. Dat heeft zich teruggetrokken in zijn versleten stellingen, terwijl de context helemaal veranderd is en nieuwe oplossingen vereist. Duidelijke leiders zijn er in het protest niet te zien, het gaat om gewone mensen. Sommigen vragen het ontslag van de regering, anderen een militaire interventie door de VS. Maar iedereen wil eigenlijk maar één ding: een beter leven.” Volgens Peter Hakim van The Inter-American Dialogue, een denktank in Washington, kan het twee richtingen uitgaan met Cuba: “Het regime kan het protest onderdrukken, geen rekening houden met de noden van de bevolking en de weg van de Venezolaanse president Maduro kiezen, of het kan proberen de VS aan te moedigen om de vele economische restricties tegen Cuba op te heffen, en zo de humanitaire crisis te verzachten. Als Joe Biden dit niet doet, dan dreigt het Venezolaanse scenario.”