Kennis over planten moet weer opgegraven worden
De Cleene?
Emeritus professor Marcel De Cleene (75) heeft een spectaculaire reeks boeken over planten en dieren op zijn naam staan. Hij was van 1968 tot 1988 verbonden aan het laboratorium voor plantenfysiologie van de universiteit Gent en vanaf 1988 ook wetenschapsvoorlichter van de universiteit, als eerste in België, een academicus met aandacht voor het brede publiek.
Vandaar ook zijn driedelige Compendium van dieren als dragers van cultuur: Zoogdieren (1.055 blz.), Vogels (900 blz.) en Vissen, reptielen en amfibieën (776 blz.) met als ondertitel: Hun rol in dromen, fabels, heraldiek, kunst, legenden, magie, mythologie, psychologie, religies, symboliek, taal, verhalen, volksgeloof en volksgeneeskunde. Geschreven samen met Jean-Pierre de Keersmaeker.
Wat zijn vergeten toepassingen van planten?
Eerder al wijdde hij een boekdeel aan de medische toepassingen, de kruidengeneeskunde. Met dit deel sluit hij aan op de opwarming van de aarde die de flora onder druk zet: ‘Veel plantensoorten worden met uitsterven bedreigd of zullen uit hun oorspronkelijke groeiplaatsen verdwijnen.’ Het zeewater stijgt, landbouwgronden zullen verzilten, verzouten. Nuttig dus, zegt De Cleene, om te kijken hoe onze voorouders zich behielpen tijdens natuurrampen of mislukte oogsten. Hoe maakte je ‘noodspijs’?
Een door mensen gemaakte ramp was de Eerste Wereldoorlog waarin Duitsland door een gebrek aan katoen geen militaire kledij en verbandgaas
→ Marcel De Cleene,
De Naturalis Historia, Vergeten toepassingen van planten,
→
Het vernuft van planten, uitg. Sterck & De Vreese, 136 blz., hardcover,
23 op 18 cm, 22,50 euro. meer kon maken. Vezelrijke brandnetels losten het probleem op: na een oproep verzamelde de Duitse bevolking 2,5 miljoen kilo brandnetels in het wild.
Voor de hedendaagse interesse verwijst de oudhoogleraar naar de sustainable-textile-websites van fashionunited.uk.
Hoe slim zijn planten?
Hoe is het boek opgevat?
Als naslagwerk (250 planten) én als overzichtelijk leesboek. Neem nu de bijvoetplant; daarin zitten de hoofdstukjes keukengebruik, insectenverjager, tondelplant, wierookplant, veevoer, dieetvoeding, bierkruid en ersatz-tabak. Een apart kleurenblokje is aan een recept voor wierook gewijd. Vaak verwijzen die blokjes ook naar gifstoffen.
Het tweede boek, Het vernuft van planten, is een essay waarin De Cleene ingaat op het mysterie dat hem zijn hele lange leven heeft geboeid: ‘Hoe meer ik over het leven leerde, hoe mysterieuzer het voor mij werd.’ Hij verwijst voor dit uitgangspunt naar de Franse filosoof Blaise Pascal: ‘Kennis is te vergelijken met een bol. De punten van zijn oppervlak zijn de raakpunten met het onbekende. Hoe groter de bol, hoe meer raakpunten met het onbekende.’ Wat doen de planten letterlijk als ‘meesters in de hydraulica’, bijvoorbeeld? Hoe inspireerden ze tot het maken van gewapend beton of het maken van velcro, hoe bouwden ze natuurlijke zonnepanelen? Een schitterend, leerrijk essay van 120 bladzijden.