OORLOG IN OEKRAÏNE

MARIOEPOL

De Azovstal-fabriek, het laatste toevluchtsoord voor Oekraïense troepen in de verwoeste havenstad Marioepol, groeide de afgelopen weken uit tot een icoon van de nationale verzetsstrijd. Oekraïense mariniers en soldaten van het Azov-regiment hielden er stand in een ondertunneld labyrint, dat onophoudelijk onder Russisch vuur lag. Volgens de Oekraïense autoriteiten gebruikten de Russen er behalve tanks en artillerie ook cluster- en fosforbommen. President Volodimir Zelenski riep de 260 gewonde soldaten die door de Russen uit de fabriek geëvacueerd werden meteen uit tot “helden”. Drie maanden hadden ze verzet geboden, maar nu was hun missie “vervuld”, volgens de generale staf van het Oekraïense leger. De geëvacueerde strijders, onder wie meer dan vijftig zwaargewonden, werden naar de door Rusland bezette steden Novoazovsk en Olenivka gebracht.

Er blijft nog altijd een groep Oekraïense soldaten achter in de staalfabriek van elf vierkante kilometer groot. De precieze getalsterkte is onbekend, maar hun commandanten kregen de opdracht ook hun leven te redden. Want, zei Zelenski in een videotoespraak tijdens de nacht van maandag op dinsdag, “ik wil benadrukken dat Oekraïne zijn helden levend nodig heeft”.

Doodstraf

Daarmee lijkt het lot van Marioepol voorlopig beslecht. Wat de afspraken tussen Kiev en Moskou over het verdere verloop van de evacuatie precies zijn, is nog onduidelijk. “We werken hard om onze jongens thuis te krijgen, maar dat vergt omzichtigheid en tijd”, zei Zelenski.

De Oekraïense vicepremier Irina Veresjoek sprak over een gevangenenruil, die zou plaatsvinden zodra de situatie van de soldaten stabiel is. “We zijn bezig om de volgende stap in deze humanitaire operatie voor te bereiden. Hopelijk zal alles in orde komen”, zei de vicepremier op Telegram. Maar volgens de Kyiv Independent overweegt het Russische parlement om een stokje te steken voor een gevangenenruil door de Azov-militairen door het Hooggerechthof te laten bestempelen als terroristen.

Ook al garandeerde de Russische president Vladimir Poetin dat de gevangenen volgens de internationale regels zouden worden behandeld, klinken elders in Moskou andere geluiden. Volksvertegenwoordiger Leonid Slutski zei gisteren dat Rusland zorgvuldig zou moeten nadenken over de doodstraf voor Azov-strijders. Vjatsjeslav Volodin, de voorzitter van het Lagerhuis van het Russische parlement, sprak over “oorlogsmisdadigers” die niet moeten worden geruild, maar berecht. Die verklaringen benadrukken de strijd om de framing van de Oekraïense aftocht uit Marioepol. Rusland zet de schijnwerpers op het Azov-regiment – dat ontstond als een extreemrechtse militie, maar geïntegreerd werd in de Oekraïense verdedigingstroepen – om er propagandaclaims over ‘denazificatie’ mee in te kleden.

Gruwelijke uitputtingsslag

Voor de Oekraïners is de terugtrekking uit de Azovstal-fabriek een uiterst pijnlijk moment, zowel door de gruwelijke uitputtingsslag van de afgelopen maanden als door de eerdere geschiedenis van de stad. In 2014 werd Marioepol al kort ingenomen door pro

Russische separatisten. Oekraïense troepen wisten hen weer te verdrijven. De viering van die bevrijding was een belangrijk patriottisch feest geworden in de stad.

Oekraïense legerbronnen wijzen vooral naar de strategische bijdrage die de troepen in de fabriek geleverd hebben. “Door posities in Azovstal vast te houden, verhinderden ze dat de vijand tot zeventien Bataljon Tactische Groepen (ongeveer 20.000 soldaten, nvdr.) naar andere gebieden kon overplaatsen”, zei de Oekraïense generale staf. Luitenant-kolonel Denis Prokopenko van het Azov-regiment in Marioepol voegde daar in een videobericht aan toe: “De verdedigers van Marioepol voerden de opdracht uit, hielden ondanks alle moeilijkheden de overweldigende troepen van de vijand 82 dagen lang tegen en stelden het Oekraïense leger in staat zich te hergroeperen, meer personeel op te leiden en een groot aantal wapens van partnerlanden te ontvangen.”