Maas overspoeld door uitheemse vissoorten
NATUUR IN LIMBURG
Drie zwartbekgrondels werden in 2013 bij de bemonstering van de Maas boven water gehaald. Nog geen tien jaar later zijn ze met tienduizenden. “Daarmee is het de meest voorkomende soort in de Maas”, zegt Hugo Verreycken, wetenschapper bij het INBO. De afgelopen dagen is hij met zijn collega’s op de tien vaste bemonsterde plaatsen gaan kijken naar het visbestand in de Maas tussen Lanaken en Kinrooi. “We geven elektroshocks onder water, zodat de vissen tijdelijk verdoofd zijn en komen bovendrijven. De grondel is daarin een uitzondering. Deze vissen zakken meteen naar beneden tussen de stenen en zijn dus moeilijker te vangen. En nog vingen we er veel. We kunnen dus spreken van een explosie van deze soort.”
Voedsel
Gevolg is dat deze exoot vooral de kleinere inheemse soorten gaat verdringen. “De rivierdonderpad – een inheemse, beschermde soort die ook tussen de stenen zit – is al helemaal weg. Ook het bermpje is bedreigd”, legt Verreycken uit. Voor de grotere vissen, van 20 cenom timeter en groter, vormt de grondel niet meteen een bedreiging. “Of het moet zijn dat er minder eten voorhanden is omdat de kolonie grondels groter wordt en dus meer eet. Voor de kopvoorn, een inheemse soort, zijn de exoten zelfs goed nieuws. Want die eet grondels.”
Of de grondels nog ooit verdwijnen, is volgens de specialist hoogst twijfelachtig. “Ze allemaal vangen is onmogelijk. Dat is dweilen met de kraan open. Ze zijn gewoon met te veel. We gaan wel bekijken of we de oevers op een andere manier kunnen aanleggen het deze soort wat moeilijker te maken. In plaats van de grote keien, zouden kleinere stenen en hout eventueel kunnen helpen. Maar die proeven zijn nog prematuur.”
Kwartet
De zwartbekgrondel is trouwens niet de enige exoot in het maaswater. “In 2010 werd hier al de marmergrondel gevonden. Dat is het kleinste broertje van het grondelkwartet en wordt intussen bedreigd door zijn grotere broertjes. De marmergrondel is naar de zijriviertjes gevlucht, omdat de concurrentie te groot was. Dan heb je nog de kesslergrondel, de grootste soort. We hebben er dit jaar eentje van 20 centimeter bovengehaald. Wat uitzonderlijk groot is.” De kesslergrondel werd gelijktijdig met de zwartbekgrondel voor het eerst in 2013 in de Maas gevonden. “Ten slotte is er nog de Pontische stroomgrondel. Die hebben we in de grindplassen langs de Maas gevonden sinds 2019.”
Donau
De exoten zijn op twee manieren tot in de Maas geraakt: door het bootverkeer en door een kanaal tussen het Donau- en Rijnbekken. “Deze soorten hebben daardoor vrijspel gekregen en kunnen tot in de Maas zwemmen. Dat het alsmaar warmer wordt, speelt ook in hun voordeel.”
Maar ondanks deze invasie van exoten is het niet slecht gesteld met het visbestand in de Maas. “Inheemse soorten die we hebben gevonden zijn sneep, kopvoorn, barbeel en serpeling. En ook de Europese meerval en snoekbaars zitten er nog. Beide zijn uitgezet. De snoekbaars al een paar eeuwen geleden. De meerval nog niet zolang. Eind vorig eeuw was deze soort hier uitgestorven. En ze doen het goed. Al hebben ze een andere genetische stam dan de oorspronkelijke meervallen.”