Inflatie dwingt Limburgse gemeenten tot tientallen miljoenen extra uitgaven
De torenhoge inflatie en stijgende kosten dwingen Limburgse gemeenten tot een aartsmoeilijke financiële oefening. Hasselt en Genk alleen zien hun uitgaven met 40 miljoen euro stijgen.
Heel wat Vlaamse steden en gemeenten zijn druk bezig met het afstemmen van hun meerjarenplan 2020-2025 op de realiteit. De hoge inflatie duwt hun loon-, energie- en investeringskosten gevoelig omhoog. Volgens Belfius kost dat Vlaamse besturen dit jaar alleen al 465 miljoen euro extra. Omdat ze samen over 1,134 miljard euro aan reserves beschikken, maken de meeste lokale besturen zich voorlopig geen zorgen. Ook de 42 Limburgse gemeenten zijn volop bezig met hun budgettaire realitycheck. Hasselt verwacht een meerkost van 25,6 miljoen euro, Genk ziet de uitgaven met 13,2 miljoen euro stijgen.
Voor kleinere gemeenten is de oefening mogelijk nog zwaarder. “We moeten eind 2025 een buffer kunnen voorleggen. Om de meerkosten op te vangen, zullen we niet-dringende investeringen moeten uitstellen”, zegt Alkens schepen van Financiën Patrick Martens.
De komende drie jaar staan de 42 Limburgse steden en gemeenten voor tientallen miljoenen euro’s aan extra uitgaven. De torenhoge inflatie doet hun personeels-, energie- en investeringskosten exploderen. Voor Hasselt en Genk gaat het samen al over bijna 40 miljoen euro.
Heel wat Vlaamse steden en gemeenten zijn druk bezig met het afstemmen van hun meerjarenplan 2020-2025 op de realiteit. Na de coronapandemie en de pensioenbom gooien de stijgende rente en vooral het inflatiespook nu roet in het eten. De inflatie die dezer dagen tegen de 10 procent aanschurkt, duwt de loon-, energie- en investeringskosten (bouwmaterialen) van de lokale besturen gevoelig omhoog, terwijl de extra inkomsten (belastingontvangsten, huurinkomsten en werkingssubsidies) pas één of twee jaar later de impact van de inflatie ondervinden. Deze budgettaire realiteitscheck is geen lachertje, want steden en gemeenten moeten eind 2025 een positieve autofinancieringsmarge (AFM of buffer) kunnen voorleggen.
465 miljoen extra
De 300 Vlaamse steden en gemeenten mogen zich dit jaar alleen al aan 465 miljoen euro extra uitgaven verwachten. Dat besluit Belfius in haar analyse van de gemeentefinanciën. “Daarmee is de impact van die uitgaven op hun begroting groter dan die van de coronacrisis”, klinkt het. De grootste slokop worden de lonen van de lokale ambtenaren. Omdat de spilindex dit jaar alleen al vier keer wordt overschreden, moeten die evenveel keer worden verhoogd. Kostprijs: 250 miljoen euro. Voor de energiefactuur verwacht Belfius dit jaar voor de Vlaamse lokale besturen een meerkost van 105 miljoen euro. Loonindexeringen en stijgende energieprijzen hebben ook een impact op andere lokale entiteiten zoals politiezones. Hun dotaties zullen volgens Belfius met 110 miljoen euro stijgen.
“Ondanks 25,6 miljoen euro aan extra uitgaven zal Hasselt eind 2025 een buffer van 10 miljoen euro hebben”
Frank Dewael (Open Vld),
schepen van Financiën in Hasselt
Hasselt en Genk
“De loonmassa van onze ruim 1.500 personeelsleden stijgt de komende 3,5 jaar met 13 miljoen euro, de energiefactuur met 2,6 miljoen euro. Voor de inflatie van grondstoffen (investeringen) voorzien we 10 miljoen euro extra. Dit maakt een totaal van 25,6 miljoen euro aan extra uitgaven. Op een jaarlijks exploitatiebudget van 200 miljoen euro is dit een flinke slok op de borrel”, zegt de Hasseltse schepen van Financiën Frank Dewael (Open Vld). De meerkosten voor de politiedotatie zijn nog onduidelijk, die voor de Oekraïne-opvang bedraagt dit jaar alleen al 2,4 miljoen euro. “Toch blijft Hasselt financieel gezond en zal het in 2025 een buffer van 10 miljoen euro hebben”, belooft Dewael. Genk, Limburgs tweede grootste stad, heeft zijn meerkosten voor energie (3 miljoen euro) vorig jaar al in zijn meerjarenplan verrekend. “Voor onze 1.100 personeelsleden voorzien we dit en volgend jaar vijf indexaanpassingen, samen goed voor 13,2 miljoen euro aan extra uitgaven. Voor investeringen (inflatie grondstoffen) begroten we 2,8 miljoen euro extra. De dotatie voor de politiezone Carma zal tot 2024 met 1,3 miljoen euro stijgen”, weet burgemeester Wim Dries (CD&V). Tegenover de ruim 17 miljoen extra uitgaven verwacht Genk 4,8 miljoen euro extra inkomsten uit de personenbelasting en onroerende voorheffing. “Door een meevaller van
“Door een meevaller van 4 miljoen vorig jaar moeten we nu op
zoek naar zo’n 8 miljoen. Die halen we
vooral door onze uitgaven nauwer te
budgetteren”
Wim Dries (CD&V),
burgemeester van Genk “We weten al dat de loonmassa van onze 120 FTE’s tot 2025 met zo’n 2,5 miljoen
euro zal stijgen”
Patrick Martens (Groen),
schepen van Financiën in Alken
4 miljoen euro vorig jaar moeten we dus op zoek naar 8 miljoen euro. Die halen we vooral uit een nauwere budgettering van onze uitgavenposten”, zegt Dries, wiens stad een jaarbudget van 156 miljoen euro heeft. “Daardoor zullen we 2025 afsluiten met een buffer van 370.000 euro.”
Hetzelfde verhaal in Beringen. Daar stijgt de loonmassa van de 500 ambtenaren de komende 3,5 jaar met 14 miljoen euro en die van de politiezone met 4,5 miljoen euro. “Onze energiefactuur verdubbelt tot 2 miljoen euro, de impact van de inflatie op investeringen is nog onduidelijk”, zegt burgemeester Thomas Vints (CD&V). “Deze meerkosten zullen met opgebouwde reserves worden gefinancierd.”
Ook kleinere gemeenten
Voor kleinere gemeenten wordt deze budgettaire realiteitscheck mogelijk nog zwaarder. “We weten nu al dat de loonmassa van onze 120 voltijds equivalente ambtenaren de komende 3,5 jaar met 2,5 miljoen euro zal stijgen. Voor energie en investeringen gaan we de kostprijzen met 10 tot 15 procent verhogen”, zegt schepen van Financiën Patrick Martens (Groen). Als kleinere gemeente heeft Alken ‘maar’ een exploitatiebudget van 18 miljoen euro per jaar. “We willen in 2025 een positieve AFM voorleggen door nietdringende investeringen uit te stellen. Ontslagen zijn uitgesloten.”
Riemst heeft eenzelfde exploitatiebudget en aantal ambtenaren als Alken. “Wij verwachten dat de loonmassa met een miljoen euro zal stijgen en onze energiefactuur met 680.000 euro”, zegt burgemeester Mark Vos (CD&V). “Ook de geplande investeringen zullen meer kosten. Kijk naar de sporthal in Herderen die we energiezuinig laten maken. Door de inflatie zullen die werken niet 1,2 maar 1,8 miljoen euro kosten.” Burgemeester Steven Matheï (CD&V) van Peer schat de impact van de inflatie op de werkingsuitgaven in 2022-2025 (indexering lonen, rentestijging, energiekosten, inflatie aangekochte diensten en materialen) op 4 miljoen euro. De helft daarvan gaat naar loonopslag. “Die meerkost vangen we grotendeels op met overschotten uit 2021 en de te verwachten stijging van de ontvangsten van de aanvullende personenbelasting en de opcentiemen op de onroerende voorheffing in boekjaar 2024”, aldus Matheï.
Gemeentefonds
Omdat ze samen over 1,134 miljard euro aan reserves beschikken, maken de meeste Vlaamse steden en gemeenten zich evenwel geen zorgen. Lokale besturen met weinig reserves zullen noodgedwongen op hun investeringen moeten besparen of die moeten uitstellen.
Een en ander maakt dat lokale politici volop naar de Vlaamse regering kijken. Via het Gemeentefonds bezorgt die de 300 Vlaamse steden en gemeenten een vijfde van hun inkomsten. Vorig jaar ging het om 2,864 miljard euro, een bedrag dat elk jaar met 3,5 procent wordt verhoogd. Omdat de inflatie meer dan dubbel zo hoog is, vraagt de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten de Vlaamse regering nu om die 3,5 procent te verhogen.