Hoe ‘ouwe Kremlin-kaalkop’ een oorlogspresident schiep

Moeten we ons in Oekraïne blijven interesseren?

Veel recente krantentitels als: ‘Laat je niets wijsmaken, dit is een Europese oorlog die ons allemaal raakt’, of: ‘Oekraïne is al acht jaar een testlabo voor desinformatie’ en ‘Deze oorlog kan 40 jaar duren, wen eraan’ zeggen feitelijk: het is te vroeg om al ‘oorlogsmoe’ te worden. Kiev ligt overigens maar 1800 kilometer verderop, 2 uur vliegen. Lissabon is verder.

Wie is Serhi Roedenko?

Roedenko is een Oekraïense journalist, tevens hoofdredacteur van Espreso.tv, een internet tv-station in Oekraïne. Hij schreef eerder biografieën over presidenten die Zelensky vooraf zijn gegaan: Victor Joesjtsjenko, de derde president, en Victor Janoekovitsj, de vierde. Maar ook over Kyrylo Tymosjenko, plaatsvervangend hoofd van het kabinet van de huidige president. Roedenko was in november 2013 sterk geengageerd in de Maidan-protesten in Kiev, ontstaan nadat de toenmalige president Porosjenko geweigerd had een politieke en economische overeenkomst met de Europese Unie te ondertekenen. Porosjenko wilde meer de Russische kant op.

Waar zat Zelensky toen?

Zelensky leidde in die dagen de ‘Kvartal 95 Studio’ een tv-maatschappij die vooral amusement wou brengen, genoemd naar een wijk in Kryvyi Rih, Zelensky’s thuisbasis. Zelensky: “Om van de wereld een betere plek te maken, een vriendelijker en vrolijker plek, met de hulp van de werktuigen die wij hebben, zijnde humor en creativiteit.” ‘Kvartal 95’ werd immens populair. Voor biograaf Roedenko was Zelensky een cabaretier, een clown die in een van zijn vele shows een leraar speelde die in de serie ook nog staatshoofd werd. Zelensky leverde overigens de (Oekraïense) stem voor Beertje Paddington, de kinderboekenfiguur die vorig weekeinde bij de Britse Queen aan tafel opdook om thee te drinken.

Toen Zelensky als bij wonder een echte president werd, begon Roedenko argwanend naar hem te kijken: een man zonder enige politieke ervaring, wiens partij niet eens in het parlement vertegenwoordigd was. Roedenko: “Collega’s, gezworen kameraden en vrienden tuimelden in 2019 in zijn regering.” Wat deed denken aan de toestand met zijn voorgangers: met alle risico’s en consequenties van dien.

Maar Poetin, ‘die ouwe kaalkop in het Kremlin’, wilde slechts over één ding met Zelensky onderhandelen: volledige capitulatie van Oekraïne. Zelensky had geen keus: hij moest wel oorlogspresident worden. Vóór de oorlog, die honderd dagen geleden begon, deed elk van Zelensky’s optredens toch nog denken aan zijn verleden als acteur. Plots verdwenen al de trucs uit zijn arsenaal. Hij stond er met een vermoeid, ongeschoren gezicht, in kakikleurige kleren, zonder stropdas, schmink, zonder spotlichten: “Een president die met zichtbare pijn praat over de Oekraïners, groot en klein, die in de maalstroom van de Russisch-Oekraiense oorlog zijn beland.” Roedenko’s argwaan van voor de oorlog maakt zijn boek vandaag geloofwaardiger.

Waar komt Zelensky vandaan?

Zelensky is in januari 44 geworden, hij heeft rechten gestudeerd, zijn vrouw Olena architectuur. Zijn vader, van Joodse origine, is opgeleid als mijningenieur. Aan de universiteit van Kryvyi Rih leidt hij het departement ‘cybernetica en computer hardware’. Drie van de broers van Zelensky’s grootvader stierven in concentratiekampen.

Hoe zit dit boek in elkaar?

Het is opgebouwd uit 38 korte hoofdstukken waarin zowat alle facetten van het Oekraïense drama aan bod komen. Van de eerste moordaanslagen op Zelensky tot en